Sacrament van Niervaert – Een middeleeuws hostiewonder

Het Sacrament van Niervaert vindt zijn oorsprong aan het begin van de vijftiende eeuw. De Brabantse boer Jan Bautoen zou toen tijdens het turfsteken bij Niervaert (Niervaart, tegenwoordig onderdeel van Klundert), in de grond een bijzondere hostie hebben gevonden waaruit bloed vloeide toen hij haar met zijn schop aanraakte.

Bautoen riep hierna twee vrouwen die in de buurt aan het werk waren. De boer waagde het na enige tijd de hostie in zijn handen te nemen. Deze begon hierop onmiddellijk overvloedig te bloeden. Bautoen liet de hostie geschrokken vallen. Kort hierna werden ook de geestelijke instanties op de hoogte gebracht. Een afgezant van de bisschop van Luik, Macharius, kreeg opdracht de zaak te onderzoeken en vast te stellen of men hier inderdaad met een wonder van doen had.

Getest

Aangekomen in Niervaert sprak de als scepticus bekend staande Macharius met de drie getuigen. Niet overtuigd door hun verhalen probeerde hij de hostie hierna vier keer met een priem te doorsteken, maar steeds ketste deze af. Toen hij de hostie voor een vijfde keer stak begon de hostie op de vijf plaatsen waar ze geraakt was te bloeden. Macharius was er toen van overtuigd met een goddelijke kracht van doen te hebben en keerde terug naar de bisschop van Luik.

Het verhaal van de hostie van Niervaert verspreidde zich als een lopend vuurtje. Het kleine kerkdorp ontwikkelde zich hierop tot een heus bedevaartsoord. Nadat verschillende gelovigen melding maakten van bijzondere genezingen in de buurt van de hostie, nam de stroom bedevaartgangers nog verder toe.

Overbrenging naar Breda

Doordat overstromingen en springvloeden, zoals de Sint Elisabethsvloed van 1421, Niervaert en omgeving teisterden, vreesden veel gelovigen begin vijftiende eeuw dat tijdens een van deze overstromingen ook de hostie verloren zou gaan. Op 14 maart 1449 werd het Sacrament van Niervaert daarom, op initiatief van Jan IV van Nassau – heer van zowel Breda als Niervaart – en zijn vrouw Maria van Loon, naar Breda overgebracht. Voordat de hostie het kleine dorp per boot verliet, werd in Niervaert nog een laatste grote processie gehouden.

In de kathedraal van Breda kreeg het heilige sacrament een bijzondere plek. Ook hier werden vele wonderbare gebedsverhoringen aan de hostie toegeschreven. Mede dankzij de hostie groeide Breda uit tot een echt bedevaartsoord, met een jaarlijkse ommegang op 24 juni. Veertien jaar na de overbrenging werd in de stad zelfs een gilde opgericht ter verering van de hostie. Tot de Beeldenstorm in 1566 trok het Sacrament vele bedevaartgangers. In dat jaar ging de monstrans (hostie-houder) die voor de cultus was vervaardigd vermoedelijk verloren.

Ook interessant: Mirakel van Amsterdam (1345) – Stille Omgang
…en: Hocus pocus, pilatus, pas? Hoax!
Overzicht van boeken over de geschiedenis van Noord-Brabant

Korte video over het Sacrament van Niervaert

Bronnen ▼