Slag bij Lepanto (1571)

Op 7 oktober 1571 vond de Slag bij Lepanto plaats, tussen de christelijke Heilige Liga en het islamitische Ottomaanse Rijk. Inzet van de zeeslag: controle over het het oostelijke Middellandse Zeegebied.

Slag bij Lepanto, uitgebeeld op een negentiende-eeuws tapijt

De Slag bij Lepanto was een van de grootste zeeslagen uit de geschiedenis. De Spaanse koning Filips II speelde in deze slag een belangrijke rol. Deze koning, die wij vooral kennen vanwege de Nederlandse Opstand, had het niet alleen met protestanten te stellen: hij moest ook het hoofd bieden aan de expansiedrang van het Ottomaanse Rijk. Na verschillende veroveringen van de Ottomanen en zelfs enkele aanvallen op de Spaanse kust, wierp Filips II zich op als dé verdediger van het christelijke Europa.

Toen troepen van de Ottomaanse sultan Selim II in 1570 Cyprus binnenvielen was de maat vol. De Ottomanen wilden met hun nieuwste verovering de Venetianen uit het Oostelijk deel van de Middellandse Zee verdrijven om zo de volledige controle over het gebied te krijgen. Filips II vormde hierna – samen paus Pius V, Venetianen, Maltezen en Genuezen – een zogenaamde Heilige Liga. Gezamenlijk sprak men af de invloed van de Ottomanen over de oostelijke Middellandse Zee te breken.

Een vloot van deze coalitie, bestaande uit ruim tweehonderd galeien, vertrok in september 1571 onder leiding van Don Juan van Oostenrijk (1547-1578), de halfbroer van de Spaanse koning, richting Corfu. Op 7 oktober stuitte men bij Lepanto in de Golf van Patras op de numeriek grotere vloot van Selim, onder meer aangevoerd door Uluç Ali Pasha (1519-1587), een tot de islam bekeerde Italiaanse kapitein.

Slag bij Lepanto, 1571, Romeyn de Hooghe (toegeschreven aan), naar Don Juan de Ledesma, 1670 - 1699 — Slag bij Lepanto, 1571, Romeyn de Hooghe (toegeschreven aan), naar Don Juan de Ledesma, 1670 – 1699

Bloedbad

Ondanks het feit dat de Ottomanen een grotere troepenmacht op de been hadden gebracht (circa 88.000 tegen 84.500 man) werd de Ottomaanse vloot in vijf uur tijd vrijwel volledig vernietigd. De Turkse vlootadmiraal Ali Moezzin sneuvelde aan het begin van de slag. Alleen Uleç Ali wist nog met een tiental schepen te vluchten en de haven van Istanboel te bereiken. In totaal sneuvelden bijna veertigduizend mannen tijdens de Slag bij Lepanto.

Na de slag viel het samenwerkingsverband van de christelijke mogendheden al snel uiteen. De vreugde over de overwinning was ook van korte duur. De Ottomanen bleken niet definitief te zijn verslagen. In tegendeel: ze bouwden in vrij korte tijd weer een nieuwe vloot op en veroverden Cyprus in 1573 alsnog. Het strategisch gelegen eiland zou hierna maar liefst drie eeuwen in Turkse handen blijven.

Voor de Nederlanden was de slag ook belangrijk. Na de belangrijke overwinning op de Turken, richtte Filips II zijn vizier weer op de opstandige gewesten.

Ook interessant: Don Juan van Oostenrijk (1547-1578) – Legerleider en landvoogd
Overzicht van boeken over de geschiedenis van Turkije