Sovjet-minister Edoeard Sjevardnadze overleden

Edoeard Sjevardnadze, voormalig president van Georgië en Sovjet-minister, is maandag op 86-jarige leeftijd overleden.

Sjevardnadze en Bill Clinton tekenen een investeringsverdrag - cc — Sjevardnadze en Bill Clinton tekenen een investeringsverdrag – cc

Edoeard Sjevardnadze werd in 1928 geboren in Mamati, een klein dorp aan de Zwarte Zee in het westen van Georgië dat toen nog deel uitmaakte van de Sovjet-Unie. Nadat Sjevardnadze de basisopleiding in zijn geboorteplaats Mamati had doorlopen, trok hij naar Tblisi om te gaan studeren aan de Medische Hogeschool. Hij studeerde hierna niet verder, maar werd instructeur van het regionale comité van de Komsomol, de communistische jeugdbeweging. In 1948 trad Sjevardnadze toe tot de Communistische Partij en startte hij een opleiding aan de historische faculteit van het Pedagogisch Instituut.

Sjevardnadze maakte snel carrière binnen de Communistische Partij. In 1956 werd hij secretaris van het Centrale Comité van de Georgische Komsomol en in 1959 werd hij lid van de Georgische Opperste Sovjet.

Een nog grotere promotie maakte Sjevardnadze in 1965. Hij werd toen minister voor Openbare Orde. Beroemd in eigen land werd hij in de periode van 1968 tot 1972. ls minister van Binnenlandse Zaken ontwikkelde hij toen een hard beleid tegen corruptie. In 1972 werd Sjevardnadze eerste secretaris van de Communistische Partij nadat zijn opvolger vanwege een corruptie-schandaal af had moeten treden.

De Sovjet-leiding beloonde Sjevardnadze in 1976 voor zijn inspanningen met een zetel in het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Twee jaar later werd hij als kandidaatslid toegelaten tot het Politbureau, het beleidmakende orgaan van de Communistische Partij.

Koude Oorlog

Michail Gorbatsjov – president van de Sovjet-Unie – stelde Sjevardnadze in 1985 aan als minister van Buitenlandse Zaken. Hij verving Andrej Gromyko die gedwongen was af te treden vanwege zijn verzet tegen de hervormingen van Gorbatsjov. Sjevardnadze werd de rechterhand van Gorbatsjov en droeg onder meer bij aan het einde van de Koude Oorlog. Hij hervormde het buitenlandbeleid van de Sovjet-Unie. Zo pleitte hij onder meer voor een einde aan de oorlog in Afghanistan en onderhandelde hij over de hereniging van Duitsland.

President

Begin jaren negentig keerde Sjevardnadze terug naar de onafhankelijk geworden republiek Georgië waar hij de tweede president werd sinds de onafhankelijkheid (1991) van het land.

Als president van Georgië wist hij niet te voorkomen dat het land verstrikt raakte in een burgeroorlog. Ook kon hij de corruptie niet stoppen. Sjevardnadze werd ervan beschuldigd zelf corrupt te zijn en bekritiseerd omdat hij beperkingen oplegde aan de media, politici ontsloeg en familieleden op hoge posten benoemde. Zijn militaire acties tegen de naar onafhankelijkheid strevende regio’s Zuid-Ossetië en Abchazië leverden geen succes op en zorgden voor burgeroorlog.

Onder het presidentschap van Sjevardnadze raakte Georgië de steun van Rusland kwijt. Onder meer doordat Sjevardnadze de Russen de toegang tot de Pankisi-vallei, waar zich Tsjetsjeense rebellen zouden bevinden, weigerde.

Rozenrevolutie

Na de parlementsverkiezingen van november 2003 kreeg Sjevardnadze het moeilijk. Hij claimde de verkiezingen te hebben gewonnen, maar werd door de oppositie beticht van verkiezingsfraude. Internationale waarnemers van de OVSE bevestigden dat de verkiezingen niet helemaal eerlijk waren verlopen. Wekenlang werd er gedemonstreerd, met name in de Georgische hoofdstad Tblisi.

Nadat de Nationale Veiligheidsraad heeft verklaard dat de verkiezingen ongeldig waren, begon de oppositie te roepen om het vertrek van Sjevardnadze. Die was echter niet van plan om te stappen en besloot op 22 november 2003 de eerste zitting van het parlement te openen. Het parlementsgebouw werd toen omsingeld door duizenden demonstranten en een grote groep drong, onder leiding van oppositieleider Michail Saakasjvili, het parlementsgebouw binnen. Oppositieleden riepen opnieuw om het vertrek van Sjevardnadze. Deze riep later die dag de noodtoestand uit en de volgende dag nam hij, na overleg met Michail Saakasjvili, alsnog ontslag als president. Parlementsvoorzitter Nino Boerdzjanadze werd tijdelijk waarnemend president. De beschreven omwenteling werd bekend onder de naam Rozenrevolutie.