Het Dordrechts Museum heeft samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een tentoonstelling samengesteld waarin niet de kunstwerken centraal staan, maar de lijsten daar omheen: Van de kunst en de rand
Wie een schilderij bekijkt, ziet vaak alleen de geschilderde voorstelling op het doek of paneel. De lijst is echter een onderdeel van het kunstwerk waar de meeste mensen niet op letten. Zonde, meent het Dordrechts Museum, want het effect ervan kan enorm zijn. De tentoonstelling Van de kunst en de rand stelt daarom eens niet het schilderij zelf centraal, maar de lijst die er omheen zit.
Wat doet een strakke zwarte lijst met een schilderij? Of een rijk bewerkt, verguld exemplaar? Hoe is de smaak door de eeuwen heen veranderd? En waarom heeft een schilderij eigenlijk een lijst? Enkele vragen die in de tentoonstelling aan bod komen.
De tentoonstelling wil niet alleen laten zien welke maten en soorten lijsten er zijn, maar ook de impact van lijsten op schilderijen aanschouwelijk maken.
Mode
Ook lijsten blijken onderhevig aan mode. In de zestiende eeuw kregen schilderijen bijvoorbeeld een eenvoudige houten lijst, al dan niet met tekst over de inhoud van de voorstelling. In de zeventiende eeuw veranderde dat: eerst kwam het matglanzende ebbenhout op en later de vergulde lijsten. Want wie geld had, wilde dat laten zien. Vanaf eind zeventiende eeuw raakte de republiek onder invloed van de elegante, Franse hofstijlen als de barok en de rococo. Dat is ook terug te zien in de frivole, opengewerkte lijsten.
In de negentiende eeuw werd het allemaal nog eens dunnetjes over gedaan: het was de periode van de neostijlen. Daar werd eind negentiende eeuw een eind aan gemaakt: de art nouveau wilde letterlijk een nieuwe kunst ontwikkelen.
Veel schilderijen zijn in de loop der tijd hun lijst kwijtgeraakt, veelal omdat ze regelmatig verhandeld werden.
De tentoonstelling brengt een aantal zeer bijzondere lijsten samen uit de collecties van de RCE en het Dordrechts Museum. Daarnaast is een speciale lijstenroute door de vaste opstelling ontwikkeld.
