Het Verzetsmuseum Amsterdam werkt aan een tentoonstelling over de na-oorlogse militaire operaties in voormalig Nederlands-Indië. Het museum spreekt niet van ‘politionele acties’, een term die destijds door de overheid werd geïntroduceerd, maar heeft het onomwonden over een ‘koloniale oorlog’.
“Een van de oorzaken is de gemanipuleerde beeldvorming in de Nederlandse pers. We zetten in de tentoonstelling ‘De koloniale oorlog 1945-1949. Gewenst en ongewenst beeld’ op een rijtje welke beelden de bevolking destijds wel en doelbewust niet te zien kreeg.”
De Nederlandse bevolking kreeg eind jaren veertig in de media geen beelden te zien van gevechten en slachtoffers. Lezers en bioscoopbezoekers kregen vooral beelden te zien van militairen die in uniform humanitaire hulp boden aan de dankbare Indonesische bevolking.
“Pas de laatste jaren duiken er meer gewelddadige beelden op: (pers)foto’s uit archieven die destijds niet werden vrijgegeven door de militaire censuur of privé-foto’s uit de albums van Nederlandse soldaten. Louis Zweers, die in 2013 promoveerde op dit onderwerp en NIOD-medewerkers Erik Somers en René Kok ontdekken nog steeds foto’s die niet eerder zijn gepubliceerd: beelden van soms bruut behandelde krijgsgevangen Indonesiërs, platgebrande kampongs en omgekomen strijders. Foto’s die een nieuw licht werpen op de koloniale oorlog.”
Het Verzetsmuseum laat verschillende van deze beelden zien, maar daar tegenover ook de foto’s en films die werden vrijgegeven door de militaire voorlichtingsdiensten, en talrijke exemplaren van de geïllustreerde weekbladen die destijds miljoenen lezers hadden, zoals Panorama, Katholieke Illustratie en De Spiegel. De tentoonstelling geeft volgens het Verzetsmuseum inzicht in de invloed en methodes van de propaganda.
“Nederland was zo kort na de Tweede Wereldoorlog niet toe aan een afscheid van ‘Ons Indië’. Terwijl het moederland nog in puin lag, werden meer dan 120.000 militairen, vooral dienstplichtigen, verscheept om de kolonie te behouden. De militaire operaties (aanvallen) werden ‘politionele acties’ (acties) genoemd; de Indonesische bevolking zou worden bevrijd van de terreur van een kleine groep opstandelingen onder leiding van Soekarno.”
Foto’s in kranten en geïllustreerde weekbladen en journaalfilms bevestigden dit verhaal en stelden het Nederlandse thuisfront gerust. Maar, zo stelt het museum, de gepubliceerde foto’s en journaalfilms vertekenden en verbloemden de werkelijkheid. Het streven naar onafhankelijkheid werd door de Indonesische bevolk | Ad van Liempt
o breed gedragen en er werd in werkelijkheid een bloedige oorlog uitgevochten.
De tentoonstelling ‘De koloniale oorlog 1945-1949. Gewenst en ongewenst beeld’ zal te zien zijn van 26 november 2015 tot en met 3 april 2016
