De Nederlandse archiefwereld is in het kader van de jaarlijkse Stuk van het Jaar-verkiezing op zoek naar het mooiste archiefstuk van Nederland. Tijdens de afgelopen editie van de verkiezing, die aansluit bij de Maand van de Geschiedenis, kreeg Historiek mail van verschillende instellingen die hun stuk op onze site wilden promoten. Om het eerlijk te houden hebben we dit jaar besloten alle deelnemende archiefinstellingen in staat te stellen hun stuk op Historiek uit te lichten.
Het laatste doodsvonnis werd in Schiedam uitgesproken in 1803. Het betrof Jillis Bruggeman. Op het moment van de bekentenis was hij 53 jaar. Hij kreeg de doodstraf, omdat hij had bekend vanaf zijn vijftiende ‘de afschuwelijke zonde van sodomie’ ofwel homoseksuele handelingen te hebben bedreven.
Augustus 1811. Vanuit het Franse legerkamp bij Boulogne stuurt de dienstplichtige Friese militair Romke Eelkes Zandstra, een brief naar zijn geliefde Sjoukje Hendriks in Eestrum. De omstandigheden in de legerplaats zijn erbarmelijk, maar Romke probeert Sjoukje gerust te stellen.
Het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) heeft ‘Zorgplicht gemeenten’ genomineerd als Stuk van het Jaar: als lichtend voorbeeld van een menselijke uitvoering van maatschappelijke zorgplicht. Het gaat om een brief uit 1797 van het Vughtse dorpsbestuur, waarin het de zorg voor Jenneke van Hal op zich neemt.
De met bloed ondertekende verklaring vormt het sluitstuk van een van de roemruchtste rechtszaken uit de Nijmeegse geschiedenis: een klassiek liefdesdrama uit 1712 met de minnaar, een ingekwartierde militair en overspelige vrouw als verdachten voor de moord op de echtgenoot en veertien liefdesbrieven als bewijs.
Aapje Torpedo was een mascotte van zeesoldaten van het Marinekorps Flandern, onderdeel van de Duitse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918).
De Joodse jongen Benno ter Berg (Assen 1924 - Auschwitz 1942) begon in het najaar van 1939 met het bijhouden van dagboeknotities. Benno was een uitstekend waarnemer. Indrukwekkend zijn de beschrijvingen van de maatregelen tegen de Joodse inwoners van Assen en het vertrek van zijn vader naar het werkkamp Orvelte.
Vanaf 1914 wordt het neutrale Nederland een broeinest van internationale intrige en spionage. Strategisch gelegen tussen Duitsland en Engeland vormt Nederland een perfecte uitvalsbasis voor Duitse spionage in Groot-Brittannië en Britse spionage in Duitsland en vooral bezet België. Veel Nederlanders en Belgische vluchtelingen laten zich in met spionage voor geheime diensten en betalen daarvoor soms de hoogste prijs.
Op 4 juni 1915 schrijft de Belgische Gustave Burghgraeve vanuit Gouda een briefkaart naar zijn (half)broer Joseph, die als krijgsgevangen soldaat ergens in Duitsland moet zijn. Na veel naspeuringen denkt hij te weten waar zijn broer is en hij hoopt dat deze in goede gezondheid verkeert.
In 1946 werd een deel van Paleis Het Loo door koningin Wilhelmina beschikbaar gesteld voor de verpleging van oorlogsgetraumatiseerden. Tussen de koningin, die zelf ook op Het Loo woonde, en verplegend personeel, patiënten en hun kinderen, was regelmatig contact.
