Anthony Fokker en Albert Plesman konden maar moeizaam met elkaar opschieten. Helaas waren ze tot elkaar veroordeeld. Samen legden ze de basis voor de burgerluchtvaart in Nederland. De een als ontwerper en bouwer van vliegtuigen, de ander als bestuurder van de KLM. Marc Dierikx schreef een dubbelportret van beide heren.
Albert Plesmans (1889-1953) eerste pogingen om het luchtruim te veroveren gaan iets moeizamer. De Haagse kruidenierszoon is luitenant bij de infanterie en weet in 1917 met moeite een plek als vlieger bij de nog jonge โLuchtvaart-Afdeelingโ van de Koninklijke Landmacht te veroveren. De rechtlijnige militair blijkt een betere organisator van vliegevenementen te zijn dan vlieger. Hij droomt van vliegtuigen als vervoermiddel van post en personen in een netwerk van internationale luchtverbindingen.
KLM
Het KLM-bestuur stelt de enthousiaste en energieke Plesman aan als โadministrateurโ en later als directeur van de KLM. In die hoedanigheid is hij verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding en groei van het luchtvaartbedrijf. Maar zowel Fokkers vliegtuigfabriek als de KLM komen niet makkelijk van de grond. De KLM is jarenlang verlieslijdend en kan alleen overleven dankzij miljoenen aan overheidssteun, waarmee ze deels Fokker sponsoren door vliegtuigen te kopen. Overheidssteun is iets waar het inmiddels grotendeels Franse bedrijf in onze tijd ook mee overeind wordt gehouden.
Fokker probeert zijn vliegtuigen in eerste instantie vooral in Nederland te slijten en is daarmee praktisch veroordeeld tot de KLM. Daarom verkast hij snel weer naar het buitenland, ditmaal naar Amerika. In de VS begint hij een tweede vliegtuigfabriek. Mede door zijn wereldberoemde naam als bouwer van de driedekkers waarmee Duitse flying aces als Manfred von Richthofen en Hermann Gรถring naam maakten, weet hij de chauvinistische Amerikaanse markt open te breken.
Lastpak
Dat het tussen hem en Plesman niet wil boteren, komt vooral omdat Fokker een gladde jongen is. De stijle en zakelijk wat naรฏeve ex-militair laat zich makkelijk beetnemen. Een zakelijke afspraak met Fokker blijkt namelijk niet altijd in steen gebeiteld. Als in de loop der jaren de vliegtuigontwerpen van Fokker technisch gaan achterlopen op die van de concurrentie, zoals de Californische Douglas Aircraft Company, ziet Plesman zijn kans schoon om van de lastpost Fokker af te komen.
Het boek wekt de indruk snel of op de automatische piloot te zijn geschreven, wat de Krรถller-gaffe kan verklaren; een kort bezoekje aan Wikipedia had dat misverstand voorkomen. Dit najaar start de dramaserie โVliegende Hollandersโ op NPO 1. De rollen van Plesman en Fokker worden daarin gespeeld door Daan Schuurman en Fedja van Huรชt. Dit boek kan daarom mooi van pas komen om deze serie te beoordelen op zijn historische waarheidsgehalte, altijd een leuk, maar voor derden soms ook irritant tijdverdrijf voor de historisch onderlegde tv-kijker.
Boek: Vliegende Hollanders โ Marc Dierikx