Witwassen van geld – Betekenis en herkomst

Het fenomeen witwassen, in het Engels bekend als ‘money laundering’, is een begrip dat we kennen uit de geschiedenis van de misdaad. Het is een methode om illegaal verworven geld te maskeren en het zo te laten lijken dat dit geld – vaak gaat het om enorme bedragen – een legale status te geven. Waar komt het bijzondere woord witwassen vandaan?

Herkomst en betekenis van witwassen

De term ‘witwassen’ kan bijzonder genoemd worden. Want geld… dat stop je toch niet in de wasmachine? Dat klopt. Maar toch heeft de oorsprong van de term witwassen hiermee te maken. Sinds de introductie van briefgeld, waar de Schotse econoom en ‘outlaw’ John Law (1671-1729) een belangrijke rol bij speelde, in de zeventiende eeuw, werd geld geregeld gewassen. Omdat briefgeld van hand tot hand ging, werd dit geld vies en smoezelig. Maar wat wil het geval? Omdat geld vroeger, en nu nog steeds, van katoen en linnen is gemaakt en niet van papier, kan geld gewassen worden om het schoon te maken. Nog steeds blijft briefgeld dat je in de wasmachine stop vaak heel, vanwege de linnen- en katoenbasis.

Het kunnen wassen van briefgeld, een betere term dus dan papiergeld, verklaart de herkomst van het begrip witwassen. Maar wanneer werd deze term voor het eerst gebruikt? Wat is de herkomst van dit begrip?

Amerikaanse misdaad in de jaren 1920 en 1930: Al Capone & Meyer Lansky

Vrij algemeen wordt aangenomen dat de term witwassen een negatieve betekenis heeft gekregen door de beruchte Amerikaanse misdadiger Al Capone uit Chicago. Deze van oorsprong Italiaanse bandiet hield zich tijdens de Drooglegging (1920-1933) – de periode waarin de Amerikaanse overheid drankproductie en -gebruik reguleerde – bezig met het illegaal stoken van sterke drank, zoals bier en whiskey, illegale prostitutie, afpersing en gokken. Capone verdiende hierdoor jaarlijks een geschatte 100 miljoen dollar. Dit illegaal verdiende geld moest echter wel gelegaliseerd worden. Dit deden Al Capone en zijn kompanen via wasserettes, die vrijwel allemaal in handen waren van Italiaanse Amerikanen. Cash geld werd via deze wasserettes in de boekhouding verwerkt en op die manier ‘witgewassen’.

Toen Al Capone vanaf 1929 vervolgd werd vanwege belastingontduiking en in 1933 elf jaar aan zijn broek kreeg, besloot een andere Amerikaanse maffiabaas, Meyer Lansky, ook wel bekend als de ‘Mob’s Accountant’, om zijn kapitaal op een Zwitserse bankrekening te zetten, onder het mom van een lening. Lansky kocht hiervoor zelfs een complete Zwitserse bank op. De Zwitserse Bankwet uit 1934 bepaalde dat geld storten volledig anoniem moest kunnen, dus dat kwam de maffia goed uit. Dit moment kan beschouwd worden als het echte begin van crimineel witwassen van geld.

Hoe de term witwassen meer bekendheid kreeg: het Watergate-schandaal (1973) en een rechtszaak (1982)

De eerste vermelding van het begrip witwassen in officiële overheidsdocumenten van de Verenigde Staten gaat terug tot het jaar 1961. Toen kwam het woord voor in een wetsbepaling, namelijk de 18 US Code §1961, sectie 1956, waarin deze frase voorkomt:

“Het witwassen van monetaire middelen…”

Maar los hiervan kwam het begrip nauwelijks voor in de Amerikaanse media en gebruikten weinig mensen de term ‘money laundering’. Witwassen werd pas echt mainstream bekend door het Watergate-schandaal in 1973. Toen begonnen de media in de Verenigde Staten het woord massaal te gebruiken. Ook een grote rechtszaak in 1982 tegen witwassende criminelen zorgde ervoor dat ‘money laundering’ een nationaal én internationaal bekend begrip werd.

Bronnen ▼