Redactie
Archeologen hebben in Dalfsen een compleet grafveld uit de Steentijd ontdekt. Het gaat volgens de onderzoekers om het grootste grafveld van West-Europa en een unicum voor Nederland. In totaal zijn er 120 graven met bijzondere grafgiften en zelfs een aarden monument uit de tijd van de Hunebedbouwers zijn blootgelegd. De gemeente Dalfsen heeft dat woensdag bekendgemaakt.
Vlak naast het grafveld zijn restanten van een boerderij gevonden. Het is voor het eerst dat bij een grafveld restanten van een woning zijn gevonden.
Het onderzoek werpt volgens de archeologen nieuw zicht op de ‘oer-Nederlander’, de eerste mensen die zich hier permanent vestigden en niet langer als jager-verzamelaar rondtrokken. De gemeente Dalfsen maakt de vondsten via onder meer een open dag, een website en een app zichtbaar voor publiek.
Grafgiften
Vrijwel alle graven bevatten bijgiften. Er zijn 120 van de tot nu toe zeer zeldzame Trechterbekers aangetroffen, de naamgevers van de cultuur waartoe deze Steentijdmensen worden gerekend. Deze dateren uit een periode van 200 jaar (2900-2700 voor Chr.). Het grafveld is volgens de onderzoekers door een kleine gemeenschap van vier families, die zich aldaar permanent hebben gevestigd, intensief gebruikt. Andere grafgiften zijn stenen bijlen, vuurstenen pijlpunten en messen en twee barnstenen kettingen.
Het grafveld heeft een omvang van 120 bij 20 meter. Een aantal grafkuilen had een houten bekisting, andere tekenen zich af als eivormige verkleuringen. Een enkel graf was omgeven door palen. Van de skeletten is vrijwel niets over; wel zijn een aantal ‘lijksilhouetten’ aangetroffen. Dat zijn verkleuringen in de grond op de plek waar ooit een lichaam lag. In twee graven zijn kleine fragmenten van de onderkaak en kiezen gevonden. Dat laatste biedt mogelijkheid tot DNA-onderzoek.
Bijzonder is een centraal gelegen aarden monument, nu zichtbaar als een ovale greppel van 30 bij 4 meter.
“Binnen het omgreppelde deel zal grond opgebracht zijn waardoor een imponerend aarden monument gecreëerd werd. Dit monument is in dezelfde fase gedateerd als het grafveld en is daarmee uniek voor Nederland. Min of meer vergelijkbare monumenten vinden we in Polen en Denemarken. De precieze functie ervan moet nog verder worden onderzocht.”
Oer-Nederlanders
De periode tussen 3400 en 2700 voor Chr. wordt de tijd van de Trechterbekercultuur genoemd, in de canon van de Nederlandse geschiedenis ‘de eerste boeren’. Deze mensen gaven als eerste in Noord-Nederland hun
zwervend bestaan als jager-verzamelaar op om boer te worden. Zij drukten ook hun stempel op het Nederlandse landschap.
“In Drenthe vinden we de hunebedden als tastbaar overblijfsel, in Overijssel krijgen we nu voor het eerst de resten van een hele gemeenschap in beeld.”
Archeologen van ADC ArcheoProjecten zijn samen met studenten van de Rijksuniversiteit Groningen, de hogeschool Saxion en The Missing Link maanden bezig geweest om de graven te documenteren en de vondsten te bergen. Prof. Dr. Daan Raemaekers (hoogleraar aan de Rijksuniversiteit van Groningen) spreekt van een unieke ontdekking:
‘Het is een vondst die je misschien eens in de 50 jaar aantreft en die onze kijk op deze periode blijvend zal veranderen’.
Op de plek waar de vondst is gedaan komt een nieuwe woonwijk.
Wetenschappelijk belang
De onderzoekers stellen dat de ontdekking van groot belang zal zijn voor de manier waarop naar de Trechterbekercultuur in Nederland en West-Europa gekeken wordt. Er zal onder meer onderzoek gedaan worden naar familierelaties, verschillen tussen arm en rijk en naar de wijze waarop mensen werden begraven.
“Zo zijn er aanwijzingen voor rituele handelingen. Het feit dat het monument, het boerenerf en het grafveld vlak bij elkaar lagen, lijkt de conclusie te rechtvaardigen dat het grafveld als centraal focuspunt van een lokale gemeenschap fungeerde.”
Omdat tijdens de opgraving intensief grondmonsters verzameld zijn biedt de opgraving ook de mogelijk om met behulp van nieuwe onderzoekstechnieken meer te weten te komen over deze periode.
Boek: Nederland In De Prehistorie
