Act of Supremacy – Hendrik VIII wordt hoofd van de Anglicaanse kerk

De Act of Supremacy ofwel de Akte van Suprematie is een belangrijk document uit de Engelse geschiedenis. De ondertekening van de Act of Supremacy op 3 november 1534 maakte de Engelse vorst Hendrik VIII officieel tot hoofd van de Anglicaanse Kerk in Engeland.

Achtergrond van de Act of Supremacy

Toen vanaf 1517 de Reformatie zijn beslag kreeg, moesten staatshoofden hun positie bepalen ten opzichte van het protestantisme en de ideeën van reformatoren als Maarten Luther (Duitse gebieden in het Heilige Roomse Rijk), Huldrych Zwingli (Zwitserland), Johannes Calvijn (Frankrijk) en John Knox (Schotland).

De Engelse vorst Hendrik VIII was (aanvankelijk) tegen de ideeën van de Reformatie en de protestantse inperking van de zeven sacramenten tot slechts twee (doop en avondmaal). De toenmalige paus Clemens VII noemde Hendrik VIII zelfs eervol ‘Fidei Defensor’, ofwel ‘verdediger van het geloof’, nadat Hendrik VIII zich in een vlugschrift tegen Luthers reformatorische opvattingen had gekeerd. Maar er kwam een kink in de kabel. In 1527 besloot Clemens VII niet in te stemmen met de scheiding van Hendrik VIII en diens toenmalige vrouw Catharina van Aragon. Hendrik VIII wilde deze scheiding doorvoeren om met Anna Boleyn te kunnen trouwen, maar de paus ging hier dus voor liggen. De scheiding ging in 1533 alsnog door.

Het Engelse parlement benoemde de vorst Hendrik VIII, die ze feitelijk al in 1531 als kerkhoofd erkend had, op 3 november 1534 officieel tot kerkhoofd van de Anglicaanse Kerk. Dit onderstreepte de breuk tussen de Engelse Anglicaanse Kerk en de Rooms-Katholieke Kerk. De Act of Supremacy gaf de Engelse vorst niet alleen, via het droit divin (goddelijke recht: God bepaalde dat de Engelse vorst ook kerkvorst was), de absolute macht over de kerk, maar ook toegang tot de religieuze rijkdommen van Engeland. Zo liet Hendrik VIII vanaf 1536 kloosters en abdijen sluiten en gebruikte hij de rijkdommen die dit opleverde om zijn oorlogen tegen Frankrijk mee te bekostigen.

Een tweede akte

Toen Mary Tudor, die overtuig katholiek was, als Engelse vorstin aan de macht kwam, draaide zij (in 1554) de Akte van Suprematie terug. Maar toen zij weer werd opgevolgd door Elizabeth I in 1559, kwam er een vernieuwde Act of Supremacy. Deze akte bevestigde wat in het eerdere document was gesteld en maakte de Engels koning opnieuw tot hoofd van de Anglicaanse Kerk.

Ook interessant: Wie was Hendrik VIII? Een biografie van deze Engelse koning
Lees ook: Engelse tekst en Nederlandse vertaling van de Akte
Boek: De Reformatie. Breuk in de Europese geschiedenis en cultuur

Bronnen ▼