In de Griekse mythologie is Atlas vooral bekend als de Titaan die volgens de legende het hemelgewelf op zijn schouders moest dragen. Hij komt ook voor in een verhaal over de held Herakles.
Onder leiding van Atlas wisten de Titanen de aanvallen van Zeus en de zijnen lange tijd te doorstaan. Uiteindelijk kreeg Zeus echter de overhand en werd de Titanenstrijd in diens voordeel beslist. Zeus was niet mild voor de Titanen die het tegen hem hadden opgenomen. De meeste van hen werden in de Tartaros (een deel van de onderwereld) gegooid. Atlas werd nog zwaarder gestraft. Zeus bepaalde dat hij, tot het eind der tijden, het hemelgewelf op zijn schouders moest dragen.
Atlas en Herakles
De onfortuinlijke Titanenzoon komt ook voor in de legende van Herakles, die twaalf werken moest verrichten om zijn vrijheid terug te winnen. Op een dag kreeg de held opdracht om de gouden appels van de Hesperiden op te halen. Deze appels werden bewaakt door vier jonkvrouwen, de Hesperiden, en de honderdkoppige draak Ladon.
Aangezien Atlas de oom van de Hesperiden was, vroeg Herakles hem of hij de jonkvrouwen over wilde halen de vruchten af te staan. En hij bood aan in de tussentijd het gewicht van de hemel even van hem over te nemen. Atlas ging op het aanbod in, maar toen hij de appels eenmaal had afgeleverd aan Herakles legde die hem in de luren. Herakles vroeg de Titaan vriendelijk of hij even mocht uitrusten en het gewicht aan Atlas mocht overdragen. Atlas was zo dom daar in te trappen, waarop Herakles onmiddellijk de benen nam.
Atlasgebergte
De naam van de Titaan is ook verbonden aan het Atlasgebergte, in het noordwesten van Afrika. Herodotus schrijft dat Atlas op een dag in conflict was met de held Perseus. De Titaan probeerde de held weg te jagen. Perseus gebruikte hierna echter het hoofd van Medusa om Atlas in steen te veranderen. Toen hij neerviel op de aarde ontstond het Atlasgebergte.
Op het fronton van het Paleis op de Dam in Amsterdam is een beeld van de Titaan te vinden, ontworpen door Artus Quellinus.
