Naamloos | Pagina 3

Oudheid·Religieuze geschiedenis·Romeinse Rijk

Domitianus en de Fiscus Judaicus

De heerschappij van keizer Domitianus markeert het scheiden der wegen (the parting of ways) van christendom en rabbijns jodendom. Eind eerste eeuw transformeerde het Joodse volk in twee gescheiden religies.

Reliëfs en sculptuur uit Khorsabad (Nationaal Museum van Irak, Bagdad)

Oudheid

In beeld: Irak in de oudheid

Oudheidkundige Jona Lendering bracht recent een bezoek aan Irak. Hij bezocht onder meer de Sumerische steden in het zuiden, dronk thee bij de Moeras-Arabieren, was verbaasd over de ontwikkeling van toeristische faciliteiten in Babylon, bezocht de Assyrische hoofdsteden Aššur, Nimrud, Khorsabad en Nineveh.

Odysseus en Polyfemos in het museum van Eleusis

Griekse mythologie·Oudheid

Drie soorten cyclopen

De oudste vermelding over de cycloop is te vinden in het negende boek van Homeros’ Odyssee. Het verhaal is wereldberoemd. Na een landing op een eiland worden Odysseus en twaalf metgezellen gevangen genomen door de cycloop Polyfemos, die hen samen met een schaapskudde in een grot vasthoudt en zijn gasten wil verslinden.

Oudheid

Uruk, een oeroude stad

Uruk, dat in de Bijbel Erech en tegenwoordig Warka heet, was al in het vierde millennium een belangrijke stad in Zuid-Irak. Wat u zich rond 3200 v.Chr. bij zo’n grote stad moet voorstellen: iets met een oppervlakte van 250 hectare. Ter vergelijking: dat is een fractie meer dan het gebied dat in Rome was omsloten door de Serviaanse Muur (246

Historische achtergronden

De Blauwvingers van Zwolle

Volgens een bekend verhaal danken de Zwollenaren hun bijnaam 'blauwvingers' aan een streek die Kampen hen leverde. De buurstad betaalde een prijzig carillon in stuivers waardoor de Zwollenaren dagenlang moesten tellen en blauwe vingers kregen. Maar klopt dit verhaal ook?

Ptolemaios' "Geografie" (Gutenbergmuseum, Mainz)

Cartografie·Oudheid

De wereldkaart van Ptolemaios

Ptolemaios’ Geografie, een fundamenteel werk. Onze reconstructie van de antieke topografie gaat er voor een belangrijk deel op terug. De landkaarten zijn beroemd.

Monument voor de slavenopstand van Tula op Curaçao

Opinie·Slavernij

Historische excuses

"Hoewel ik echt niet afwijzend sta tegenover historische excuses, begrijp ik niet goed hoe slachtofferschap en daderschap na een bepaalde tijd nog documenteerbaar zijn. De stelligheid waarmee sommigen erover spreken, begrijp ik niet goed."

Reconstructie van een antieke synagoge (Museumpark Orientalis)

Oudheid·Religieuze geschiedenis

Kon Jezus lezen en schrijven?

Recent werd de vraag voorgelegd of Jezus analfabeet was. Anders gezegd: kon Jezus lezen en schrijven? Dat is een interessante kwestie, die raakt aan allerlei aspecten van de uitleg van het Nieuwe Testament. Al levert de tekst zélf niet zoveel op.

Middeleeuwse verbeelding van de uitstorting van de Heilige Geest (14e eeuw)

Religieuze geschiedenis

Pinksteren – Geëxporteerd uit Sjavoeot

Als God zich in vuurvorm tot de mensen richt, kunnen we ook denken aan de Brandende Braamstruik van Mozes. Dat is geen toeval. Pinksteren is vijftigste Paasdag en dat is in feite het joodse Wekenfeest ofwel Sjavoeot.

Iran·Midden-Oosten·Religieuze geschiedenis

Qassem Soleimani en de oorlogen van Iran

Qassem Soleimani was een sleutelfiguur in het Midden-Oosten. Hij en niet Assad overtuigde Poetin te interveniëren in Syrië. Hij was het die opdracht gaf tot de moord op oud-president Saleh van Jemen. En hij lijkt Assad te hebben gesuggereerd vatbommen te gebruiken tegen zijn eigen burgers.

Tacitus’ grafsteen (Thermenmuseum, Rome)

Oudheid·Romeinse Rijk

Wanneer is een historicus een historicus?

Tacitus wordt doorgaans aangeduid als historicus, maar het is welbeschouwd misleidend. De overeenkomst tussen een historicus zoals u en ik die kennen en een Tacitus gaat eigenlijk maar weinig verder dan dat hij rekenschap geeft van het verleden.

Griekse mythologie·Oudheid·Religieuze geschiedenis

De Kastalische Bron in Delfi

De Kastalische bron in Delfi bevindt zich niet in het eigenlijke heiligdom van Apollo zelf, maar een eindje vóór de hoofdingang tot het tempelcomplex. Volgens Euripides’ toneelstuk Ion gingen de bezoekers van het orakel eerst naar deze bron om zich ritueel te reinigen.

De hersenen en de verkleurde herinnering

Oudheid

De vergeetachtige ooggetuige

Ooggetuigen zijn notoir onbetrouwbaar. Om te beginnen passen mensen hun herinneringen aan. We hebben daarvan een prachtig voorbeeld uit de oude wereld, namelijk het gesprek dat keizer Constantijn de Grote kort voor zijn overlijden in 337 n.Chr. had met Eusebios, die later ’s keizers biografie zou schrijven.

Kleio, muze van de geschiedvorsing (El Djem, Huis van de Maanden)

Oudheid·Romeinse Rijk

Historische gebeurtenis: de Lex Roscia

De Lex Roscia, de Wet van Roscius, van 11 februari 49 v.Chr., verleende Romeins burgerrecht aan de mensen van de noordelijke Povlakte.

Oude Egypte·Oudheid

De Leidse Amunpapyrus

In een van de vitrines van de afdeling Egypte van het Leidse Rijksmuseum van Oudheden ligt de Amunpapyrus, een van de beroemdste teksten uit de oude wereld.

Bekend reliëf uit het Assyrische paleis in Nineve

Geschiedenisboeken·Oudheid

Het wereldrijk van het Tweestromenland

In ‘Het wereldrijk van het Tweestromenland’ beschrijft Daan Nijssen de geschiedenis van Mesopotamië in de oudheid. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland.

Hoplietenveldslag op het Nereïdenmonument uit Xanthos (British Museum, Londen)

Griekenland·Oudheid

Hoplieten – Zwaarbewapende Griekse soldaten

De hopliet was een zwaarbewapende Griekse soldaten uit de archaïsche en klassieke tijd.

Opinie·Oudheid·Romeinse Rijk

Rome 455, Washington 2021?

Het is betekenisloos het voorindustriële Romeinse Rijk te vergelijken met de postindustriële Verenigde Staten. Er is meer inzicht te winnen door de gebeurtenissen in Amerika te vergelijken met die in de Weimar-republiek.

Archeologie

Het eerste metaal in Nederland?

Hunebed D28 is interessant omdat hier koperen spiraalvormige kokertjes zijn gevonden. U ziet dat ze nog geen vijf centimeter meten. Het moeten importstukken zijn, want in Nederland vinden we geen koper.

Schrijvende apostel Paulus - Valentin de Boulogne, ca. 1618-1620

Jodendom·Oudheid·Religieuze geschiedenis

De messias (en de joodse achtergronden van het Nieuwe Testament)

Een achtergrondartikel over de joodse achtergronden van het Nieuwe Testament. Het tweede deel van de Bijbel is immers, net als het eerste, geschreven door joden, Of misschien beter: mensen die niet wisten dat wij hen christenen zouden noemen, een woord dat je zou kunnen vertalen als “volgelingen van de messias”.

Mozaïek van een gebochelde (Archeologisch museum van Antiochië)

Oudheid

De bochelaar van Antiochië

Hierboven een gebochelde met een opvallend groot geslacht. Ik vermoed dat hij visser is, want hij houdt twee sprieten vast van de soort waarmee je een vis spietst.