Castor en Pollux (Dioscuren) – De mythische Tweeling

In de Griekse mythologie staan ze bekend als Castor en Polydeuces en bij de Romeinen als Castor en Pollux. Deze tweelingbroers vormden samen de Dioscuren (Dioskouren), wat zoveel betekent als ‘de zonen van Zeus’. Gezamenlijk vormen Castor en Pollux het sterrenbeeld Tweeling.

Er zijn verschillende verhalen over de geboorte van Castor en Pollux. Volgens een bekende lezing verwekte de oppergod Zeus de twee broers bij Leda, de koningin van Sparta, die meer goddelijke kinderen baarde. Zeus zou zich hierbij vermomd hebben als een prachtige witte zwaan. Volgens de mythe werden de twee broers dan ook geboren uit een ei. Een ander verhaal vermeldt dat alleen Pollux (Polydeuces) door Zeus werd verwekt en dus onsterfelijk was. Castor zou volgens deze lezing zijn verwekt door koning Tyndareos en dus wel sterfelijk zijn.

Onafscheidelijk

Castor en Polydeuces waren onafscheidelijk en beleefden hun avonturen altijd gezamenlijk. Castor was vooral goed in het temmen en berijden van wilde paarden. Polydeuces stond bekend als een groot bokser. Al op zeer jonge leeftijd bewezen ze hun moed door hun zuster Helena te redden nadat die door de held Theseus was ontvoerd. Later namen ze ook deel aan de legendarische jacht op het Calydonische zwijn.

In hun jonge jaren maakten de Dioscuren onderdeel uit van de Argonauten. Ze vergezelden in die hoedanigheid Jason tijdens diens zoektocht naar het gulden vlies. Tijdens een van de avonturen van de Argonauten doodde Pollux (Polydeuces) met zijn blote handen de koning van de Klein-Aziatische Bebrycen: Amycus. Door hun daden vergaarden de twee zoveel roem dat Hercales hen besloot aan te wijzen tot de leiders van de Olympische Spelen, die hij opnieuw had ingesteld.

De dood van Castor

Toen Castor op een dag tijdens een gevecht werd gedood, bleek nog eens duidelijk hoezeer de broers aan elkaar gehecht waren. De onsterfelijke Polydeuces wendde zich in tranen tot zijn vader Zeus en smeekte hem of hij het lot van zijn overleden broer mocht delen. Zeus wedde zich hierop tot zijn zoon en sprak:

“Gij zijt onsterfelijk. Maar ik laat je de vrije keus. Wilt ge onsterfelijk en in eeuwige jeugd wonen op de Olympus bij de eeuwige goden – maar zonder Castor, dan is het je toegestaan. Wilt ge echter alles met je geliefde broeder delen, dan mag je met hem de helft van de tijd in de duistere onderwereld, de andere helft in de gulden hemelzaal vertoeven.” Griekse mythen en sagen – Gustav Schwab – p.91

Polydeuces gaf hierop aan dat hij zijn broers lot wilde delen. Vanaf dat moment wisselden de onafscheidelijke tweeling om de dag van woonplaats. De ene dag vertoefden ze in de onderwereld en de andere op de berg Olympus, de woonplaats van de goden.

Verering

De Dioscuren werden met name door de Spartanen vereerd en in ieder geval vanaf de vijfde eeuw voor Christus door de Romeinen. Volgens de Romeinse mythologie stonden de tweelingbroers de Romeinen bij tijdens de legendarische slag tegen de Latijnen bij het Regilius Meer in 495 voor Christus. Dit verhaal werd overigens afgeleid van een veel oudere Griekse mythe waarin de Dioscuren het leger van de Griekse kolonie Lokris tijdens een aanval zouden hebben bijgestaan. Op het Forum Romanum in Rome zijn de restanten te vinden van een tempel die gewijd was aan de tweelingbroers: de Tempel van de Dioscuren. Deze werd kort na de slag bij Regilius gebouwd, maar enkele eeuwen later volledig herbouwd.

Castor en Pollux leven in de Nederlandse taal voort dankzij de uitdrukking “als Castor en Pollux zijn”, die wordt gebruikt om aan te geven dat twee vrienden onafscheidelijk zijn.

Boek: De grote mythologie encyclopedie

Bronnen ▼