Eerste stofzuigers werden voortgetrokken door paarden

100 jaar stofzuigers

Het Museum van de Twintigte Eeuw in Hoorn heeft een tentoonstelling gewijd aan een wel heel alledaags gebruiksvoorwerp: de stofzuiger. Het apparaat is volgens het museum een van de beste voorbeelden van het optimisme en de ontwikkelingsgeest die de twintigste eeuw kenmerkt.

De Britse ingenieur Hubert Cecil Booth (1871–1955) vond het raar dat mensen, terwijl ze hun kamer schoonmaakten, alleen maar keken naar hoe ze het vuil weg konden blazen. Waarom zouden ze het stof niet opzuigen en gelijk in een zak opvangen bedacht hij. In 1901 maakte hij de eerste motorische stofzuiger, de zogenaamde “Booth Machine”. Deze was met vijftig kilo nogal zwaar. De machines waren gemonteerd op door paarden getrokken wagentjes en gingen langs de huizen van de welgestelden om die schoon te maken. Het apparaat zelf bleef buiten staan en metalen slangen werden via de trap of ramen naar de kamer die schoongemaakt moest worden gebracht. Eén persoon bediende de motor en een andere stofzuigde de vloeren en tapijten.

De eerste lichtgewicht stofzuiger werd in 1908 gemaakt door de Amerikaanse Hoover Suction Sweeper Company. De ‘Hoover’, in America nu synoniem voor stofzuiger, woog nog maar twintig kilo. Via demonstraties aan huis wist het bedrijf het wantrouwende publiek te overtuigen van de grote voordelen van een tot dan toe nog weinig bekend product. De stofzuiger werd nu ook in Europa bekender en door de ontwikkeling van kleinere en goedkopere modellen ook in Nederland vanaf de jaren dertig heel erg populair.

Na vele staaltjes van ontwerpkunst en vernuft hoefde er nog maar één ding verbeterd te worden aan de stofzuiger en dat was dat je nog steeds zelf het apparaat moest bedienen. Want niet iedereen vond stofzuigen het leukste karweitje van het huishouden. Maar ook daar werd iets op gevonden met de ontwikkeling van de robotstofzuiger die helemaal zelfstandig de woonkamer zuigt terwijl de eigenaar zelf iets leuks kan doen.

Sledestofzuiger & klopveegzuiger

Op de tentoonstelling wordt in chronologische volgorde de ontwikkeling van de stofzuiger gevolgd, maar ook een breed overzicht getoond van diverse technologische systemen. Van oudsher zijn er twee veelvoorkomende modellen: de liggende of sledestofzuiger, waarbij de lucht door een lange slang wordt aangezogen, en de steelstofzuiger, waarbij de lucht door een korte buis wordt aangezogen.

Daarnaast is nog te zien de klopveegzuiger, die in zijn zuigmond een ronddraaiende rol met borstels heeft die het tapijt schoon klopt. En niet te vergeten de kruimeldief, die in America onder de naam DustBuster in de jaren zeventig werd gepresenteerd door Black & Decker en een enorme populariteit verwierf, hoewel de handstofzuiger zonder accu al enkele decennia bestond. De filterloze stofzuiger met cycloonreiniging, oftewel de bekende modellen van Dyson, ontbreken ook niet op de tentoonstelling. Verder zijn er op de tentoonstelling vitrines vol handstofzuigers in allerlei bijzondere ontwerpen, speelgoedstofzuigers voor kinderen en trommelstofzuigers te zien.

De tentoonstelling 100 jaar stofzuigers is nog tot en met eind dit jaar in Hoorn te bezoeken.