Dark
Light

Keizer Frederik Barbarossa (1122-1190)

Duitse keizer met rode baard
Auteur:
3 minuten leestijd
Keizer Frederik Barbarossa (1122-1190) als kruisvaarder
Keizer Frederik Barbarossa (1122-1190) als kruisvaarder

Zijn bijnaam dankte de Duitse koning en keizer van het Heilige Roomse Rijk, Frederik I Barbarossa (1122-1190), ook wel Frederik van Hohenstaufen genoemd, aan zijn rode baard. Vanaf 1155 tot zijn dood was Frederik Barbarossa keizer van het Heilige Roomse Rijk. Barbarossa probeerde de zelfstandigheid van de Duitse vorsten in te perken.

Cappenbergkop, portret van Frederik Barbarossa (cc)
Cappenbergkop, portret van Frederik Barbarossa (cc)
Al in zijn jeugd zou Рzo opent Knut G̦risch diens biografie (2011) over Barbarossa Рover deze vorst het volgende zijn geprofeteerd:

“Er wird das Reich wie ein Fuchs an sich bringen, wie ein Löwe regieren und wie ein Hund sterben.”

Inderdaad zou het leven van Frederik Barbarossa een dramatiek vertonen die aardig in de buurt kwam van de vermeende bovengenoemde profetie.

Geboorte

In het jaar 1122 kwam Frederik I van Hohenstaufen ter wereld in Waiblingen, als zoon van Frederik van Zwaben die van het Staufen-geslacht stamde en Judith van Beieren uit het Welfen-geslacht. Over Frederiks jeugd is helaas weinig bekend. Hij groeide op aan het hof en genoot praktisch onderwijs. Zo leerde hij paardrijden, jagen en omgaan met wapens. Maar lezen en schrijven kon hij niet en ook het Latijn was hij niet machtig, aldus Barbarossa’s biograaf Knut Görich.

Hertog, koning en keizer

Na het overlijden van zijn vader Frederik II op 4 april 1147 kreeg Frederik Barbarossa als ‘Frederik III’ officieel de titel hertog van Zwaben. Toen in februari 1152 zijn oom overleed werd Frederik kort erna, op 4 maart 1152, in Frankfurt verkozen tot koning van Duitsland. Vijf dagen later zette Arnold van Wied, de aartsbisschop van Keulen, de kroon op Frederiks hoofd. Hiermee begon de dynastie van de Hohenstaufers.

Paus Adrianus IV zalfde Frederik Barbarossa op 18 juni 1155, in Rome, tot keizer van het Heilige Roomse Rijk. Een jaar later, in juni 1156, stapte Barbarossa in het huwelijksbootje met gravin Beatrix I van Bourgondië, de dochter van de graaf van Bourgondië. Hierdoor verwierf Frederik Barbarossa in 1178 het vrijgraafschap Bourgondië.

De slag bij Legnano, geschilderd door Amos Cassioli
De slag bij Legnano, geschilderd door Amos Cassioli

Campagnes in Noord-Italië

Bekend is de campagne van Frederik Barbarossa in Noord-Italië. Nadat hij koning van Duitsland en keizer van het Heilige Roomse Rijk was geworden, maakte Barbarossa aanspraak op de hegemonie van diverse Noord-Italiaanse steden, waaronder Milaan en Turijn. Deze en andere steden verenigden zich in de Lombardische Liga en verwierpen Barbarossa’s pretenties. Tijdens de Slag bij Legnano (1176) brachten de Italiaanse steden het Duitse leger een verpletterende nederlaag toe.

Derde Kruistocht & dood van Frederik Barbarossa

Frederik Barbarossa nam deel aan de Derde Kruistocht (1189-1192), waarbij Europese leiders probeerden om het Heilige Land terug te veroveren op Saladin. Als bejaard man leidde Frederik Barbarossa een enorm leger naar het Heilige Land, maar in Anatolië, op de heenreis, ging het mis. Barbarossa vond de dood op 10 juni 1190 in de Selefrivier in het huidige Turkije. Hier verdronk hij, vlak bij de tegenwoordige plaats Göcksu.

Keizer Frederik Barbarossa verdrinkt in de Selef, Jan Luyken, 1683 (Rijksmuseum)
Keizer Frederik Barbarossa verdrinkt in de Selef, Jan Luyken, 1683 (Rijksmuseum)

Wetenswaardigheden & trivia

  • De Duitse aanval op de Sovjet-Unie, uitgevoerd vanaf 22 juni 1941, is als ‘Operatie Barbarossa’ vernoemd naar keizer Frederik.
  • De 9. SS-Panzer-Division Hohenstaufen is vernoemd naar Barbarossa’s geslacht, de Hohenstaufen.
  • Frederik Barbarossa komt als personage voor in de roman Baudelino van Umberto Eco.

Boek: Germania – Simon Winder

Bronnen â–¼

Boeken
-Knut Görich, ‘Erbe und Erblast – Friedrich Barbarossa, ein deutscher Nationalmythos’, in: Andrea Schindler & Andrea Stieldorf, WeltkulturerbeN. Formen, Funktionen und Objekte kulturellen Erinnerns im und an das Mittelalter (Bamberg 2015) 9–33.
-Knut Görich, Friedrich Barbarossa: Eine Biographie (München: Beck, 2011).
-John B. Freed, Frederick Barbarossa. The Prince and the Myth (New Haven: Yale University Press, 2016).

Internet
-http://www.absolutefacts.nl/royalty/data/frederik1barbarossa.htm
-https://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_I._(HRR)

Enne Koops (1978-2023) was historicus en docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Rietschans College in Ermelo. Zijn interesse ging uit naar onderwerpen als religie- en cultuurgeschiedenis, oorlogen, migratie, en de geschiedenis van Noord-Amerika, Nederland en Duitsland. Publiceerde vele artikelen op Historiek. Zie ook: In memoriam

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 51.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
×