Geschiedenis van het schrikkeljaar en de schrikkeldag

Duur (feest)dagje
/
3 minuten leestijd
Februari heeft meestal maar 28 dagen (CC0 - Pixabay - Clker-Free-Vector-Images)
Februari heeft meestal maar 28 dagen (CC0 - Pixabay - Clker-Free-Vector-Images)

Goed nieuws voor de mensen die op 29 februari geboren zijn: het is dit jaar weer schrikkeljaar en de verjaardag kan dus gewoon gevierd worden. Dit jaar staat er weer eens een 29 februari op de kalender. Maar waar komt de schrikkeldag eigenlijk vandaan?

Buste van Julius Caesar
Buste van Julius Caesar (CC BY-SA 2.5 – Andrew Bossi – wiki)
De schrikkeldag werd in 46 voor Christus ingevoerd. Dit door Julius Caesar. Hij hervormde de Romeinse kalender en bepaalde dat er schrikkeldagen moesten worden ingelast. De oud-Romeinse kalender kende verschillende maanden die slechts negenentwintig dagen telden, waardoor een jaar slechts 355 dagen lang was. Om de maanden toch te laten aansluiten bij de seizoenen moest om de twee jaar een zogeheten schrikkelmaand (mensis intercalaris) ingevoerd. Rob van Gent, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht schrijft in een blog:

“Het invoegen van een schrikkelmaand was voorbehouden aan de pontifex maximus en Julius Caesar (die sinds 62 v.Chr. dit ambt bekleedde) had dit nogal eens nagelaten, zodat de kalender uiteindelijk tachtig dagen achterliep op de seizoenen.”

Bij de kalenderhervorming van 46 voor Christus werkte Caesar in een klap de achterstand van de kalender met de seizoenen weg, door eenmalig drie schrikkelmaanden in te voeren. Van Gent:

“Vervolgens werd het invoegen van schrikkelmaanden afgeschaft en werden de dagen hiervan over de korte maanden (die van 29 dagen) verdeeld zodat zij een lengte van 30 dagen (april, juni, september en november) of 31 dagen (januari, augustus en december) verkregen.”

Schrikkeldag

Hiermee ontstond een jaar van 365 dagen en liepen de maanden aardig in de pas met de seizoenen. Het invoeren van schrikkelmaanden was hierdoor niet meer nodig. Wel ‘moest’ er nog een schrikkeldag ingevoerd worden. De reden hiervoor lag hem in het feit dat de aarde 365 dagen en ongeveer 6 uur nodig heeft om rond de zon te draaien. Ieder kalenderjaar duurde daardoor dus zes uren korter dan het zogenaamde zonnejaar. Caesar bepaalde daarom dat er eens in de vier jaar (4×6=24 uur) een schrikkeldag moest worden ingevoerd. Op die manier zouden we niet uit de pas gaan lopen.

Paus Gregorius XIII
Paus Gregorius XIII
De berekening van Caesar was echter niet helemaal volledig. Hierdoor was er in de zestiende eeuw een verschil ontstaan van maar liefst tien dagen.

Paus Gregorius XIII wilde dat in 1582 herstellen. De Gregoriaanse kalender ging toen in en men liep de achterstand in een klap in. Van 4 oktober 1582 ging men meteen over naar 15 oktober 1582. Om te voorkomen dat er weer zo’n groot verschil zou ontstaan bepaalde de paus dat er voortaan geen schrikkeljaar meer zouden zijn, behalve de door 400 deelbare eeuwjaren. Hierdoor was bijvoorbeeld 1900 geen schrikkeljaar, maar het jaar 2000 wel.

Scricken

Hoewel vrijwel iedereen wel weet wat een Schrikkeldag is, is minder bekend waar de naam vandaan komt. De naam komt van het middeleeuwse woord scricken wat zoveel betekent als ‘lopen met grote passen’. In Engelstalige landen wordt de dag ook wel leap day (sprong dag) genoemd.

Google plaatst op bijzondere dagen vaak een speciaal logo op zijn startpagina, een zogenaamde Google Day. Ter gelegenheid van Schrikkeldag 2016 plaatste het bedrijf een animatie van twee slapende konijntjes die symbool staan voor 28 februari en 1 maart. Met een sprong nestelt een derde konijntje zich tussen hen in. Dit diertje staat symbool voor 29 februari, schrikkeldag.

Google Doodle ter gelegenheid van Schrikkeldag
Google Doodle ter gelegenheid van Schrikkeldag

Duur dagje

De schrikkeldag mag dan goed nieuws zijn voor de mensen die ooit op 29 februari werden geboren, Nederlandse gezinnen kost de dag alleen maar geld. Volgens het NIBUD waren gezinnen in 2008 ongeveer 15 euro duurder uit, omdat het toen een schrikkeljaar was. Verzekeraars legden – volgens het centrum voor Verzekeringsstatistiek – ongeveer 17 miljoen euro toe op het extra dagje.

Voor werkgevers is de schrikkeldag goed nieuws. Zij hoeven namelijk niks extra te betalen voor het dagje dat hun werknemers nu extra werken. De schrikkeldag wordt meestal namelijk niet in maandlonen verwerkt.

Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek en trekt maandelijks honderdduizenden bezoekers. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen toegankelijk maken voor een breed publiek. Meer informatie