Sinds 1883 verbond de Orient-Express West-Europa met de Roemeense hoofdstad Boekarest. Daar was echter nog geen representatief en centraal gelegen station; het Gara de Nord uit 1872 fungeerde als aankomstpunt.
In 1894 won de Franse architect Alexandre Marcel een ontwerpwedstrijd voor een nieuw centraal station. Het spectaculaire ontwerp werd echter nooit uitgevoerd. Ook een nieuw plan uit 1911 liep op niets uit. Boekarest heeft nooit een echt centraal station gekregen.
Gara de Nord
In 1872 was aan de noordrand van Boekarest het Târgoviştei-station geopend, al snel Gara de Nord genoemd. Het werd als tweede station van Boekarest gebouwd voor de verbinding Galați-Boekarest-Craiova. Spoorlijn en station waren aangelegd door het Duitse Stroussberg-consortium, in 1880 overgenomen door de Roemeense spoorwegen CFR.
Had het station oorspronkelijk doorgaande sporen, in 1878 werd het omgevormd tot een kopstation met L-vormige bebouwing. In de beginjaren lag het station in een open gebied, maar de omgeving raakte eind 19e eeuw steeds dichter bebouwd.
Orient-Express
In 1883 arriveerde de eerste Orient-Express op het Noordstation. Boekarest lag op de tijdelijke route van Parijs naar Constantinopel, waarvan de laatste etappe nog over de Zwarte Zee voerde. Toen vijf jaar later de spoorlijn over de Balkan gereed was werd Roemenië een ‘zijtak’ die de Orient-Express eens per week aandeed.
Plannen
Door het toenemende reizigersverkeer en de komst van internationale treinen als de Orient-Express rees rond 1890 het plan voor een groter, centraal gelegen station. De geplande locatie lag 1 km ten zuiden van het Gara de Nord langs de rivier Dâmbovița, aan het einde van de huidige Strada Ştirbei Vodă.
Dit open gebied was de best haalbare locatie voor het doortrekken van de spoorlijn, maar veel gunstiger lag het niet ten opzicht van de centrale Calea Victoriei. In 1893 werd een internationale ontwerpwedstrijd uitgeschreven voor het nieuwe station met een prijzengeld van 10.000 lei.
Alexandre Marcel
In 1894 won de Franse architect Alexandre Marcel de ontwerpwedstrijd voor het nieuwe centraal station. Marcel zou later bekend worden met zijn exotische, oriëntalistische gebouwen, onder meer in de wijk Heliopolis in Caïro. In Boekarest werkte Marcel samen met de Zwitser Louis Blanc, die in Parijs gestudeerd had maar in Roemenië werkte. Ze ontwierpen een enorme stationshal met drie imposante koepels van glas en staal. Muurschilderingen gaven de wereldkaart weer en de steden Londen, Parijs, Rome, München en Wenen.
Het winnende ontwerp werd uiteindelijk niet uitgevoerd vanwege de hoge kosten en problemen met de onteigening van de grond. Als voorlopige oplossing werd het Noordstation uitgebreid met een haaks op het oude gebouw staande lokettenzaal.
Victor Ștefănescu
Toen in 1911 het Noordstation opnieuw te klein werd maakte de Roemeense architect Victor Ștefănescu een nieuw ontwerp voor een centraal station. Ștefănescu werkte in een nationale neo-stijl die teruggreep op Brâncoveanu, maar was ook beïnvloed door de Art Nouveau. In Boekarest ontwierp hij eerder het Geologisch Museum en het Paleis voor de Kunsten.
Voor het station bedacht Ștefănescu een indrukwekkende gevel met een toren tussen twee stationshallen. Het ontwerp doet denken aan twee andere grote stations die in dezelfde tijd werden ontworpen, maar pas later gebouwd: het station van Helsinki door Eliel Saarinen en het station van Milaan door Ulisse Stacchini.
Onuitgevoerd
Op een stadskaart uit 1911 werden op de geplande locatie al een straat en een plein naar het Centraal Station vernoemd, maar ook het ontwerp van Ștefănescu werd uiteindelijk niet uitgevoerd — wellicht vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.
Na de oorlog werd het Noordstation opnieuw uitgebreid, waarvoor de Sfânta Vineri-kerk uit 1854 moest wijken. Op de hoek van de Calea Grivitei verrees een uitbreiding in enigszins gedateerde eclectische stijl.
Modernisering
Rond 1930 werd definitief afgezien van een nieuw station en besloten het Gara de Nord te moderniseren. De opdracht ging naar Victor Ștefănescu, die 20 jaar eerder een centraal station ontwierp. Zijn stijl was strakker geworden; een mengsel van neoclassicisme en Art Deco. Hij bouwde aan de kopse kant een monumentale zuilengalerij waaronder rijtuigen en auto’s passagiers konden afzetten.
Ștefănescu voegde ook een vierkante hoektoren toe. In een poging een eenheid te maken van de verschillende gebouwonderdelen ontdeed hij de twee torens uit 1872 van hun bovenzijde en maakte de oude gevel strakker. Daarmee kreeg het station in 1934 zijn huidige, enigszins ongenaakbare uiterlijk.
Na de oorlog
Het Gara de Nord overleefde de geallieerde bombardementen op Boekarest in 1944 grotendeels. Tijdens de communistische periode verloor het gebouw veel van zijn glans. In 1959 werd het nabijgelegen Basarab-station geopend om het lokale treinverkeer over te nemen van het Noordstation.
Na de opening van de metro in 1988 wilde de dictatoriale leider Ceausescu het Noordstation afbreken ten gunste van een nieuw station buiten de stad, dat per metro bereikbaar was. Zijn val in 1989 voorkwam dit en het Gara de Nord is nu een beschermd monument dat inmiddels verschillende opknapbeurten heeft gehad.
Uitgebreide versie van dit artikel met veel beeldmateriaal op retours, digitaal magazine over spoorweghistorie en design
