Als in 1980 een groep Surinaamse militairen onder leiding van sergeant Desi Bouterse een coup pleegt, gaan niet lang daarna geruchten rond dat het brein erachter de Nederlandse kolonel Hans Valk is. Is dat een complottheorie? Dat de overheid in 2011 relevante stukken tot staatsgeheim heeft verklaard helpt niet. En dan is er ook nog een zekere mr. Joris Demmink bij betrokken…
Troepenman
Vanuit zijn functie had kolonel Valk tot taak om goede banden te onderhouden met officieren en onderofficieren binnen het Surinaamse leger. Een taak die deze joviale, sociaal vaardige ‘troepenman’ op het lijf was geschreven. Surinaamse militairen, vaak ook afkomstig uit de TRIS of – zoals Bouterse – uit de Koninklijke Landmacht, kwamen regelmatig bij hem thuis over de vloer om hun frustraties met de als incompetent ervaren regering Arron te ventileren. Bij die gesprekken liet Valk zich in soldatentaal soms ondiplomatiek en ongelukkig uit. Hij deed uitspraken die later als verkapte steun voor een staatsgreep zijn uitgelegd.
Doofpot en complot
Toch bleef er altijd een zweem van doofpot en complot rond de zaak hangen. In 2011 besloten bangelijke ambtenaren in een reflex om verschillende stukken rond de Bouterse coup en mogelijke Nederlandse betrokkenheid 31 jaar na dato plotsklaps tot 2060 staatsgeheim te verklaren. Zij rekenden buiten onderzoekster en Surinamekenner Ellen de Vries die in haar recent verschenen boek Hans Valk. Over een Nederlandse kolonel en een coup in Suriname (1980) vrijwel alle stukken boven water heeft gekregen. Dat lukte haar omdat voor de rare geheimverklaring zich talloze kopieën hebben verspreid in andere archieven of privébezit. Daardoor kon De Vries in samenwerking met het NIOD de kwestie toch grondig analyseren.
Hans Valk. Over een Nederlandse kolonel en een coup in Suriname (1980) is een goed verzorgde uitgave van de Walburg Pers en bestaat uit 317 pagina’s waarvan bijna de helft bijlagen en noten. Het is vooral interessant voor lezers die in de Surinaamse geschiedenis of het ontstaan van complottheorieën zijn geïnteresseerd.
Boek: Hans Valk – Ellen de Vries