Een van de topstukken van een nieuwe tentoonstelling in Museum Het Valkhof arriveert op 18 maart aanstaande in Nijmegen. Het gaat om een levensgroot bronzen beeld van de Romeinse keizerin Agrippina. Het is één van de ongeveer 75 grote intacte bronzen beelden die wereldwijd zijn overgebleven.
Het levensgrote beeld van Agrippina maakte deel uit van een groep standbeelden van leden van de keizerlijke familie, die oorspronkelijk opgesteld stonden in het theater van Herculaneum in Zuid-Italië. Na de uitbarsting van de Vesuvius in 79 n.Chr. werd het beeld bedolven, waarna het pas weer in de achttiende eeuw aan het licht kwam.
In de Romeinse tijd waren grote bronzen beelden wijdverspreid, maar er zijn wereldwijd slechts zo’n 75 volledige beelden bewaard gebleven. Een compleet levensgroot bronzen beeld zoals dat van Agrippina is dus een zeldzaamheid. Museum Het Valkhof:
“Agrippina de Jongere was een bijzondere vrouw. Ze was achterkleindochter van keizer Augustus, vrouw van keizer Claudius en moeder van de beruchte Nero. Ze was meedogenloos en had tomeloze ambitie. Ze had, zeer ongebruikelijk voor een vrouw, grote invloed op de Romeinse politiek. Haar prominente positie werd uiteindelijk ook haar zoon Nero een doorn in het oog: hij besloot haar om het leven te brengen.”
Vreemde verhoudingen
“De spanning tussen Agrippina’s prominente positie en bescheiden afbeelding in dit beeld roept dan ook vragen op over de rol van vrouwen in de Romeinse tijd.”
Het beeld laat daarnaast het antieke productieproces van bronzen beelden zien: de verschillende stappen van vervaardiging zijn nog goed waarneembaar.
“Zo is aan de wat vreemde verhoudingen van het beeld – het hoofd is te klein voor het lichaam – duidelijk te zien dat lichaam en kop los van elkaar gegoten zijn. Een karakteristiek voorbeeld van de productie van ‘standaard’ onderlijven van beelden, waar dan een gepersonaliseerd hoofd op geplaatst kon worden. Ook de sporen van de antieke reparaties van kleine gietfouten zijn nog aanwezig: deze werden doorgaans hersteld door middel van het aanbrengen van inlays. De zorgvuldig uitgewerkte wenkbrauwen en haarlokken, tot slot, illustreren de ‘koude nabewerking’ van het beeld: het polijsten en aanbrengen van kleine details na het gieten. Op deze manier belichaamt het beeld van Agrippina als het ware de vele aspecten van de Romeinse bronsgietpraktijk.”
Het beeld, een bruikleen van het Nationaal Archeologisch Museum van Napels, is vanaf 21 maart te zien in de tentoonstelling ‘Van hun voetstuk – Romeinse beelden opnieuw ontdekt’. Lees hier meer over die tentoonstelling.
