Herinneringscentrum Majdanek

Jaarlijks organiseert Stichting Sobibor in samenwerking met het Duitse Bildungswerk Stanislaw Hantz en het Poolse Studnia Pamieci een Studiereis naar voormalige doorgangsgetto’s en vernietigingskampen in Oost-Polen. Bijzonder is dat de stichting dit keer ook enkele docenten uit het middelbaar onderwijs heeft uitgenodigd om mee te reizen. De deelnemers schrijven de komende dagen over hun ervaringen. Hun blogs publiceren we op Historiek:

Studiereis Sobibor (Dag 6)

Na een korte invoering van het dagprogramma door Alwin, gingen we om 9.15 uur naar “Alte Flughaven” in Lublin. Dat is een voormalige luchthaven uit de eerste Wereldoorlog. Door de nazi’s in gebruik genomen/gevorderd als bijkamp/werkkamp van het toenmalige krijgsgevangenenkamp KZ Lublin, in de buurt van Majdanek.

Alwin leidde hier de rondleiding en gaf uitleg over wat zich daar heeft afgespeeld en liet fotomateriaal zien als extra toelichting. Ton en Judith lazen enkele getuigenissen voor van ooggetuigen die een aantal van de verschrikkingen hebben gezien en de omstandigheden waaronder de joden hun slavenarbeid moesten verrichten. Deze uitleg gebeurde op een aantal plekken in Alte Flughaven waar zich dit heeft afgespeeld.

Hierna gingen we naar herinneringscentrum “Majdanek”. Dit kamp is nog grotendeels intact. Een vijfde deel van de woonbarakken staat er nog in de originele staat, evenals de opslag- en sorteerbarakken, het crematorium met de opslagruimtes, de gaskamers en de asheuvel. In de buurt van de asheuvel hield Steffen het verhaal van Aktion Erntefest, ik kom hier later op terug.

In de jaren 1941 – 1944 zijn hier in toenmalig concentratie- en vernietigingskamp Majdanek zo’n 60.000 Joden en ook niet-Joden vermoord, waarvan 18.400 bij Aktion Erntefest. Een deel stierf door honger, ziekte, mishandeling en uitputting en sadistische moordpartijen, alle overigen werden massaal vergast of doodgeschoten.

KZ Lublin (Majdanek) was eerst een krijgsgevangenkamp, later werd dit concentratie- en vernietigingskamp Majdanek. De bewonersbarakken lagen allemaal binnen een omheining van 3 rijen prikkeldraad, waarvan de binnenste onder stroom stond.

Dit alles was omringd door wachttorens waarvan de bewakers de vrije hand hadden te schieten op bewoners die te dicht bij kwamen. Aan de rechterzijde stonden grote barakken waar de goederen, die men van de Joden gestolen had, werden opgeslagen om te worden weggebracht naar het “Reich”.

Het kamp lag aan een openbare, doorgaande weg en aan de zij- en achterkant was het mogelijk dat ook inwoners van Lublin konden zien wat daar zich afspeelde. Bij Alte Flughaven werden de slachtoffers uitgeladen en moesten zij met al hun bagage ongeveer 2 kilometer lopen naar Majdanek. Daar werden ze geregistreerd en per groep, vrouwen en mannen apart, naar een gebouw gebracht. In de eerste ruimte moesten zij zich uitkleden en werd al hun haren afgeknipt. Daarna gingen ze naar een andere ruimte, de doucheruimte, daar moesten ze eerst in een ontsmettingsbad om de worden gedesinfecteerd en als er water was konden ze douchen.

Degene die niet konden werken werden via een zijdeur weggebracht naar een andere ruimte waar een tweetal gaskamers waren. Een kleine van ongeveer 3 bij 5 meter en 2 meter hoog en een grotere van circa 5 bij 10 meter en ook 2 meter hoog. Hier werden de veroordeelden vermoord, hun lijken werden eerst in massagraven begraven, later werden ze weer opgegraven en verbrand. De Reinhard-kampen, Belzec, Sobibor en Treblinka werden na enkele opstanden gesloten en alle sporen moesten worden uitgewist. De nog overgebleven Joden moesten nog allemaal worden vernietigd.

In Majdanek en de bijkampen in Lublin werden totaal 18.400 mensen doorgeschoten en in massagraven gegooid. Voordat de actie begon, moesten alle niet-Joden in de barakken blijven op straffe van de dood. Ondertussen trokken door de straten om het kamp geluidswagens met marsmuziek en populaire deuntjes om het geluid van de machinegeweren te overstemmen. Dat lukte niet, de bewoners kregen het schieten allemaal mee. Buiten Lublin werden in andere plaatsen zoals Trawniki en Poniatova totaal nog ruim 20.000 Joden doodgeschoten, zodat het totaal aantal slachtoffers op ruim 40.000 kwam. De Duitsers noemden dit cynisch ‘Aktion Erntefest’. Hiermee kwam dan tevens een einde aan “Aktion Reinhard”.