Manifest Destiny: Amerika’s lotsbestemming is… expansie

In het jaar 1845 gebruikten de Amerikanen voor het eerst de term Manifest Destiny. Hiermee bedoelden ze dat het de vanzelfsprekende, door God bedoelde taak was van het Amerikaanse volk om bezit te nemen van het westen van het continent.

Over het begrip Manifest Destiny: oorsprong en betekenis

De benaming Manifest Destiny is in 1845 gebruikt door de journalist John O’Sullivan (1813-1895) om de annexatie van Texas te rechtvaardigen. Een andere vroege promotor van Manifest Destiny (over wie de eerste was die de term gebruikte wordt gediscussieerd) was de Amerikaanse journaliste Jane Cazneau (1807-1878). Manifest Destiny betekent letterlijk: duidelijke, evidente of klaarblijkelijke lotsbestemming. Om precies te zijn bedoelde men het Amerikaanse lot om het continent te veroveren. Deze opdracht kwam, zo meende men, evident van bovenaf, van God.

De wortels van deze imperialistische gedachtegang gaan terug tot het begin van de westwaartse expansie van de blanke Amerikanen vanaf 1803. Toen gaf president Thomas Jefferson (1743-1826) met de aankoop van Louisiana – de Louisiana Purchase, die het oppervlakte van de VS bijna verdubbelde – het startschot voor verdere verschuiving van de Amerikaanse Frontier richting het westen. Historicus Frederick Merk (1887-1977) heeft eens gesteld dat het concept Manifest Destiny ontstaan was uit…

…a sense of mission to redeem the Old World by high example (…) generated by the potentialities of a new earth for building a new heaven

Ook de aankoop van Alaska kort na de Amerikaanse Burgeroorlog wordt wel in verband gebracht met het concept Manifest Destiny. Andere ontwikkelingen die voortvloeiden uit de filosofie zijn onder meer de aanleg van het Panamakanaal in Midden-Amerika, de annexatie van Hawaii en de oorlog met Spanje (die onder meer leidde tot de onafhankelijkheid van Cuba)

Drie basisprincipes van Manifest Destiny

Er liggen drie principes ten grondslag aan de filosofie van Manifest Destiny:

Manifest Destiny: van nationale expansie naar internationaal imperialisme

Het opschuiven van de Frontier naar het westen was Gods wil, zo was de gedachte achter Manifest Destiny. Deze opvatting steunde op de overtuiging dat de Euro-Amerikaanse samenleving ofwel de WASP (White Anglo-Saxon Protestant) superieur was aan andere rassen zoals de indianen. Deze gedachte rechtvaardige imperialisme op het Noord-Amerikaanse continent, evenals de verspreiding van democratie en kapitalisme.

Deze gedachtevorming komt in vrijwel alle toespraken van Amerikaanse presidenten terug. Amerika als hoeder van democratie en rechtvaardigheid. Denk aan leuzen als ‘Making the world safe for democracy’ (Woodrow Wilson) of aan de laatste zinnen van John F. Kennedy’s inaugural address (1961):

Finally, whether you are citizens of America or citizens of the world, ask of us here the same high standards of strength and sacrifice which we ask of you. With a good conscience our only sure reward, with history the final judge of our deeds, let us go forth to lead the land we love, asking His blessing and His help, but knowing that here on earth God’s work must truly be our own.

Een treffend voorbeeld is ook Bill Clinton, die in 1995 over de Vietnamoorlog stelde:

Whatever we may think about the political decisions of the Vietnam era, the brave Americans who fought and died there had noble motives. They fought for the freedom and the independence of the Vietnamese people.

Aanvankelijk was de Manifest Destiny een Democratisch adagium. Maar vanaf ongeveer 1900 namen de Republikeinen deze ideologie over en pasten die ook toe op de buitenlandse politiek, waarvan we zojuist enkele voorbeelden noemden. Deze omslag vond plaats in de jaren 1898-1919, toen internationale conflicten speelden met Mexico, Spanje, in de Filipijnen en de Eerste Wereldoorlog woedde. De gedachte is daarbij dat Amerikaans ingrijpen in andere landen om daar ‘de democratie te brengen’ – denk ook aan Korea, Vietnam en Irak -, van Godswege gerechtvaardigd en zelfs door God opgedragen is.

Bronnen ▼