Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 9 | Signalementen week 11 >>>

Selectie week 10

1923. Europa in het jaar van Hitlers staatsgreep
München, de nacht van 8 op 9 november 1923. Samen met enkele andere nazi’s probeert Adolf Hitler de macht te grijpen bij wat de geschiedenis in zal gaan als de Bierkellerputsch. De staatsgreep mislukte en Hitler werd opgepakt. Tijdens zijn vijfjarige gevangenschap schreef hij Mein Kampf. De putsch is een van de bepalende momenten in de wereldgeschiedenis van de twintigste eeuw. Minder bekend is wat eraan voorafging. In 1923 beschrijft historicus Mark Jones hoe de Weimarrepubliek op zijn grondvesten schudde toen het Ruhrgebied door Franse en Belgische troepen was bezet en één brood in Duitsland miljarden marken kostte.
Bekijk boek

Ambon 1623
Angst en complotdenken aan de rand van een wereldrijk
In 1623 werd de Japanse huurling Shichiz? gearresteerd vanwege zijn verdachte vragen over de verdediging van een Nederlands VOC-fort op het eiland Ambon, in het oosten van het huidige Indonesië. Nadat hij werd gemarteld, bekende hij deel uit te maken van een complot om het fort en uiteindelijk de hele regio in bezit te nemen. Twee weken later executeerden de Nederlandse machthebbers op Ambon eenentwintig vermeende samenzweerders. De zaak leidde in Europa tot grote verontwaardiging, en de controverse rond de episode, die bekend zou komen te staan als de ‘Ambonse Moord’, is nooit meer helemaal verdwenen.
Fragment: De controversiële Ambonse Moord (1623)
Bekijk boek

De Hitlermythes
Op 30 april 1945, rond half vier ‘s middags, pleegde Adolf Hitler (1889 – 1945) zelfmoord in de Füherbunker in Berlijn. Zijn lichaam werd verbrand. Tienstallen jaren na zijn dood doen er nog steeds de wildste verhalen de ronde over de Duitse dictator. Zet men ze op een rij, dan ontstaat een biografie vol bizarre mythes. Hitler zelf deed zijn uiterste best om zijn verleden op te poetsen, deels te verzwijgen of zelfs helemaal uit te wissen. Hoewel er veel materiaal (en zelfs een complete Oostenrijkse regio) verdween, kon ook hij niet voorkomen dat al tijdens de opkomst van de nazipartij allerlei verhalen en geruchten over hem de ronde deden.
Fragment: Geloofde Hitler in de Protocollen van de wijzen van Zion?
Bekijk boek

Erfstuk (roman)
Anton is geboren in Nederlands-Indië, als kind van een koloniale planter en een inlandse njai. Als hij tien is sterft zijn vader en moet hij vertrekken uit Java, naar zijn oom en tante in Nederland. Hij laat zijn inlandse moeder en zijn jeugd voorgoed achter. Een mensenleven later wacht hij in een Nederlands verpleeghuis op zijn einde. Tijdens een van haar bezoekjes geeft hij zijn kleindochter Ana de opdracht zijn keris pusaka te vinden, een erfstuk uit zijn Indische verleden. Gedurende de zoektocht naar de keris ontsluiert Ana niet alleen langzaam maar zeker het leven van haar grootvader, maar komt ook haar eigen leven onder een vergrootglas te liggen.
Bekijk boek

Ethica Nicomachea
De ‘Ethica Nicomachea’ van Aristoteles behoort zonder twijfel tot de allerbelangrijkste filosofische werken. Centraal in de Ethica Nicomachea staat de vraag hoe de mens een gelukkig en geslaagd leven kan realiseren. Vanuit deze vraagstelling maakt Aristoteles een diepgaande en scherpe analyse van het menselijk gedrag, het menselijk karakter en zijn intellectuele vermogens. Met een groot psychologisch inzicht bespreekt hij de goede en slechte eigenschappen van de mens, de emoties en de fundamentele waarden in het menselijk leven, zoals verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en vriendschap.
Bekijk boek

Founding fathers van de VDD
Dirk Stikker en Piet Oud
De oprichting van de VVD was 75 jaar geleden het werk van twee elitaire heren: zakenman Dirk Stikker en politicus Piet Oud. Hoe kwamen de directeur van Heineken’s Bierbrouwerij en de burgemeester van Rotterdam tot het besluit om in januari 1948 een nieuwe politieke partij op te richten? De VVD was meteen succesvol bij de Tweede Kamerverkiezingen van juli 1948. Vervolgens werd de onervaren Stikker minister van Buitenlandse Zaken, terwijl de politieke veteraan Oud fractieleider werd.
Bespreking: De relatie tussen de twee VVD-oprichters was niet best
Bekijk boek

Hazes. Het ware levensverhaal
Anno 2023, bijna twintig jaar na zijn dood, staat André Hazes met 36 liedjes in de Nederlandstalige Top 1000. Op de eerste plaats staat Kleine Jongen. Een onvergetelijk lied dat telkens weer weet te ontroeren. André Hazes (1951-2004) blijft voor eeuwig bij ons, omdat hij met ons, in ons en over ons zingt. Hazes is een intiem portret van Nederlands grootste levensliedartiest, met talloze bekende en onbekende verhalen uit het enorme archief van Bert Hiddema. Zo sprak de auteur met familieleden, vrienden en oude bekenden die hun stilzwijgen doorbraken. Alles komt langs: de ups en downs, zij drie huwelijken en scheidingen, zijn drankzucht, zijn ouders, broers en zus, een stormachtige carrière in de lokale politiek en de successen in Ahoy.
Fragment: De ontdekking van André Hazes (1959)
Bekijk boek

Iconische schrijvers
Geschiedenis van het Nederlandse auteursportret
Hoe ziet een ‘echte schrijver’ eruit? Iedere lezer heeft daar wel een beeld van, maar vrijwel niemand vraagt zich af hoe dat beeld tot stand is gekomen. In dit boek worden tientallen schrijversportretten onder de loep genomen, en zo ontstaat een ander verhaal over de Nederlandse literatuur. Dit verhaal gaat over beeldvorming, zelfrepresentatie en onvermijdelijk ook over marketing. Van de anonieme Middeleeuwen, via prenten, prachtige portretten en auteursfoto’s tot selfies in de badkamerspiegel vormt Het iconische beeld een veelkleurige en verrassende geschiedenis van de Nederlandse literatuur.
Bekijk boek

Johannes Vermeer – Geloof, licht en reflectie
Over de persoonlijkheid van Johannes Vermeer, een van de beroemdste Nederlandse schilders uit de 17de eeuw is maar weinig bekend. We weten dat hij trouwde met de katholieke Catharina Bolnes, wiens familie hecht verbonden was met de gemeenschap van Jezuïeten in Delft. In dit boek toont Gregor J.M. Weber, hoofd beeldende kunst van het Rijksmuseum, aan dat Vermeer zelf ook daadwerkelijk een katholiek huishouden nastreefde.
Bekijk boek

Poetins oorlogen
Poetins oorlogen is een even actueel als confronterend overzicht van alle conflicten waarbij Rusland betrokken is geweest onder het bewind van Vladimir Poetin: vanaf de Tsjetsjeense Oorlogen tot de inval in Georgië, de annexatie van de Krim en uiteindelijk de invasie van Oekraïne. Maar Mark Galeotti kijkt ook in bredere zin naar Poetins hervormingen en uitbreidingen van het Russische leger, van huurlingen tot hackers die een onverbiddelijke (informatie)oorlog tegen het Westen voeren.
Bekijk boek

Wewelsburg
De occulte kant van Himmlers SS
De middeleeuwse burcht Wewelsburg, gelegen in het hart van Duitsland, werd door SS-baas Heinrich Himmler aangewezen als semireligieus oord waarin de esoterische Germaanse elementen van het nazisme moesten worden gecultiveerd. Als een soort SS-Vaticaan moest Wewelsburg het middelpunt van de wereld worden en op basis van meedogenloze dwangarbeid worden uitgebouwd tot een gigantisch complex. Hoewel van die plannen uiteindelijk weinig terechtkwam, is de burcht in de naoorlogse populaire media – van films tot de populaire Wolfenstein-games – vaak gelinkt aan occulte wetenschap en bovennatuurlijke verschijnselen, die onlosmakelijk aan het Derde Rijk verbonden werden.
Bekijk boek

Verrukkelijke verraders
Een glamourkoppel, het Avondland en de collaboratie
Stel je voor. Een herenhuis in Brussel waar in de jaren 1930 de Belgische literaire, journalistieke en politieke elite het glas heft – denk aan: Paul-Henri Spaak, Joris Van Severen en Hendrik de Man. Dat salon heeft bestaan. Het werd bestierd door Édouard en Lucienne Didier. Hij: een elegante zakenman. Zij: een femme fatale. Het glamourkoppel is actief in een beweging voor een verenigd Europa. Eerst zonder succes. Maar dan beginnen ook de nazi’s over de vloer te komen.
Bekijk boek