Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.
<<< Signalementen week 7 | Signalementen week 9 >>>
Selectie week 8
Bouwen zonder scrupules
De Nederlandse bouwwereld 1940-1950
Bouwen zonder scrupules laat zien hoe de Nederlandse bouwwereld zich tijdens de bezetting vrijwillig en op grote schaal heeft laten inschakelen door de Duitsers, zowel in Nederland als daarbuiten. Het betrof niet alleen NSB-aannemers, maar ook grote gevestigde bouwbedrijven. Ondanks de bezetting had de bouwwereld slechts oog voor haar eigen zakelijke en sectorale belangen.Artikel: NSB-aannemer ir. Brusse, het oliemannetje van de bouwwereld
De afrekening
Geweld tegen collaborateurs in Antwerpen, 1918 en 1944-’45
De schaar, slagen, scheldwoorden en spuug. Eén of meerdere ingrediënten van deze cocktail moesten velen ondergaan in de bevrijdingsdagen van 1918 en 1944-’45. De vrienden van de vijand moesten spitsroeden lopen. Die afrekening op straat wordt vaak voorgesteld als een blinde uitbarsting van agressie. Losgeslagen, hysterische menigten zouden zich te buiten zijn gegaan aan willekeurig geweld.
De koloniale illusie
Herman Warner Muntinghe, architect van de koloniale staat (1773-1827)
Na de opheffing van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) ontstond in het huidige Indonesië aan het begin van de negentiende eeuw een nieuwe koloniale staat. Ideeën uit de Europese Verlichting botsten hard met de werkelijkheid van de Indische archipel.Fragment: Herman Warner Muntinghe, architect van de koloniale staat
De maestro met de breinaald
Op zoek naar het geheim van de grote dirigenten
Als twaalfjarig jochie hoort Christiaan de onheilspellende Vijfde Symfonie van Gustav Mahler voor het eerst. Het stuk laat hem niet meer los. Het gedonder van de trom! De statige passen van de trompet! Op de platenhoes vindt hij een man in rokkostuum, die met zijn rug naar het publiek staat en een stokje in de hand houdt. Kleine Christiaan doet hem urenlang na, de breinaald van zijn oma in de aanslag, tot hij de violen kan laten huilen op commando – bravo voor de maestro met de breinaald!Fragment: De ontwikkeling van de symfonie (en een bijna gecastreerde Joseph Haydn)
De ontdekking van Holland
Het internationale kunstenaarshotel Spaander Volendam
Rond 1900 was Volendam een bruisende, internationale kunstenaarskolonie. Jan Brokken wekt deze buitengewone en onderbelichte episode uit de Nederlandse (kunst)geschiedenis tot leven. Achter de eenvoudige witte vitrages van het Volendamse Hotel Spaander ligt de kiem van een cruciale periode in de Nederlandse kunstgeschiedenis.
Galg & rad
Verhalen uit de geschiedenis van de lijfstraffelijke rechtspleging
Frans Thuijs geeft een beeld van tweehonderd jaar gerechtelijke uitwassen in de voorbije samenleving van de zeventiende en achttiende eeuw. Van kleine criminaliteit tot moord, van zedenmisdrijven tot dienstmeidenrumoer, van bedrog tot aanslagen en van de justitiële reacties daarop. Dat procesregels niet voor iedereen gelijk waren, is al wrang. Maar nog erger is dat de eigentijdse regelgeving werd genegeerd, met voeten werd getreden, of wel héél erg elastisch werd toegepast, ten bate van het ego, de carrière of persoonlijk gewin.
Het geheime leven van taalfouten
(Hoe ze ontstaan en waarom ze standhouden)
Waar komen taalfouten vandaan, en blijft fout altijd fout? Kunnen fouten in de vergetelheid raken? Komen er ook nieuwe bij? Gebruikmakend van de nieuwste wetenschappelijke inzichten beantwoordt Het geheime leven van taalfouten deze en vele andere vragen.Fragment: Als/dan en andere eeuwige taalkwesties
Het geheim van Bols
Hoe de oorlog een familiebedrijf verscheurt
Tot welke prijs blijf je loyaal aan je familie? In de zomer van 2020 kruipt Martin Hendriksma naar een onderduikruimte op een Heemsteedse zolder. Daar treft hij een matras aan, twee lege flessen en een verscheurde krant uit november 1941. De eerste bewoners van het huis blijken adjunct-directeur Ernst Moltzer van de bekende jenever- en likeurenfabrikant Bols en zijn vrouw. Ernst keerde zich tegen de drankleveranÂties van het bedrijf aan de nazi’s.Artikel: Vermiste verzetsman na tachtig jaar geïdentificeerd
Nederland en de herinnering aan de Jodenvervolging (1945-2024)
‘Het was prachtig zoals de wielen van de wagons in het begin in Nederland rolden …’ aldus een trotse Adolf Eichmann, het organisatorische meesterbrein achter de deportaties van de joden uit de door nazi-Duitsland bezette gebieden naar de vernietigingskampen, enkele jaren na de oorlog. Hij had alle reden tevreden te zijn.
Bespreking: Nederland en de herinnering aan de Jodenvervolging
Op het scherpst van de snede
Politiek van binnenuit
Negen jaar was hij lid van het Britse Lagerhuis, en nog wel van de Conservatieve Partij, tot verrassing van velen. Hij was minister onder David Cameron en Theresa May, maar toen Boris Johnson aan de macht kwam, hield hij het voor gezien. Inmiddels herkende Rory Stewart zijn eigen partij niet meer. Nu doet hij, nadat hij door zijn eigen partij is verraden, zijn politieke verhaal uit de doeken.
Roelant Savery’s wonderlijke wereld
Roelant Savery (1578-1639) werd midden in de Tachtigjarige Oorlog geboren in Kortrijk. Zijn familie behoorde tot de grote groep Vlamingen die vanwege de oorlog moest uitwijken naar de Noordelijke Nederlanden, het huidige Nederland. In Amsterdam werd Roelant door zijn oudere broer Jacob tot schilder opgeleid. Eind 1603 of begin 1604 vertrok hij naar Praag. Daar ging hij werken voor de Habsburgse keizer Rudolf II, de grootste verzamelaar van zijn tijd.
Artikel: Een ‘alleskunner in de kunst’
Tot uw dienst
Tegenspraak door publieke dienstverleners
Van de toeslagenaffaire tot het vastgelopen stikstofdossier: de kranten staan vol over de ‘bestuurscrisis’ waar Nederland in verkeert. In die discussie wordt één stem opvallend weinig gehoord: de vele tienduizenden mensen die het overheidsbeleid ook echt moeten uitvoeren.
