De olympische groet (die een beetje lijkt op de Hitlergroet)

Tot 2022 stond voor het Olympisch Stadion in Amsterdam een beeld van de Haagse beeldhouwster Gra Rueb. Het toonde een olympische sporter die met de rechterarm een groet brengt. Het gaat om de olympische groet, die soms wordt verward met de Hitlergroet of Deutscher Gruss. Mede om die reden werd het beeld enkele jaren geleden verplaatst naar een minder prominente plek: het trappenhuis van het stadion.

1936

Tijdens de olympische Winterspelen van 1936 in Garmisch-Partenkirchen zorgden de twee op elkaar lijkende groeten voor enige verwarring. Britse deelnemers brachten tijdens de openingsceremonie de olympische groet, maar de stadionomroeper liet het publiek weten dat de Britten de aanwezige Duitse dictator Adolf Hitler ‘netjes’ hadden begroet met de Deutscher Gruss. Dit tot ongenoegen van de Britten… Ook tijdens de Zomerspelen van datzelfde jaar in Berlijn was een en ander te doen over het brengen van de olympische groet. Nederlandse atleten brachten doorgaans helemaal geen olympische groet en waren dat in Berlijn al helemaal niet van plan. Dit kon immers opgevat worden blijk van instemming met de dictatuur. Speerwerper Jaap van der Poll zei daarover later:

Dat was onderling gezegd: dát doen we niet. We zijn géén racisten.

Chef de mission Karel Lotsy sprak met de atleten af dat die de armen omlaag zouden houden. Maar om toch iets te doen gaf hij voor de hoofdtribune het bevel ‘pet af!’

Helemaal vlekkeloos verliep het allemaal niet. Zo beschrijft Auke Kok in zijn boek over de Olympische Spelen van 1936:

Misschien had de geboren organisator er die ochtend wat meer tijd aan moeten besteden. Tijdens het oefenen had op zijn minst iets afgesproken kunnen worden over wat te doen met de petjes en hoedjes ná het afnemen. Want nu wordt het een rommeltje. Achter de rug van vlaggendrager en hockeyer Rein de Waal doet iedereen in de blauw geblazerde equipe wat in hem of haar opkomt.

Nederland was niet het enige land dat de olympische groet bewust achterwege liet. Vrijwel alleen kleinere sportlanden en landen die nadrukkelijk bevriend waren met nazi-Duitsland, zoals Italië en Oostenrijk, brachten iets wat het midden hield tussen de Hitler- en de olympische groet. Opvallend was nog wel dat de Fransen hun armen omhoog hieven toen men de eretribune passeerde. Kok:

Tot in de volgende eeuw zullen de Fransen blijven volhouden dat ze in 1936 de olympische groet brachten, maar voor de Duitsers is het een gebaar van toenadering door het land waarmee zo vaak oorlog is gevoerd.

De zogenaamde Romeinse herkomst van de olympische groet

De olympische groet werd in 1924 geïntroduceerd, tijdens de Olympische Spelen in Parijs. Volgens hardnekkige verhalen had de groet een Romeinse oorsprong, maar die lezing moet naar het rijk der fabelen worden verwezen. Van een Romeinse oorsprong is helemaal geen sprake. De groet lijkt te zijn afgekeken van het beroemde achttiende-eeuwse schilderij ‘De eed der Horati’ van Jacques-Louis David. Hierop zijn een aantal Romeinen te zien die met geheven arm een groet brengen. Er zijn echter geen antieke bronnen die bewijzen dat de oude Romeinen elkaar inderdaad op deze wijze begroetten.

Boek: 1936 – Wij gingen naar Berlijn

Bronnen ▼