Rembrandthuis verwerft zeventiende-eeuwse Japanse helm

Tijdens een bezoek aan het Rembrandthuis in Amsterdam heeft de ambassadeur van Japan een zeventiende-eeuwse helm onthuld. Het museum wil de nieuwe aanwinst gebruiken om het verhaal van Rembrandts interesse voor de Japanse cultuur vertellen. De kunstenaar bezat zelf namelijk ook zo’n helm en maakte er zelfs een tekening van.

Rembrandt was ook een fervent verzamelaar en had een eigen ‘kunstcaemer’ in zijn woonhuis aan de Jodenbreestraat. Sinds 1999 reconstrueert Museum Het Rembrandthuis de kamers in dit pand aan de hand van historische bronnen, zoals de boedelinventaris die is opgemaakt bij Rembrandts dreigende faillissement in 1656. In de kunstcaemer ontbrak nog ‘een Japanse hellemet’, zoals beschreven in de inventaris. Recent wist het museum echter een zeventiende-eeuwse Japanse helm te kopen van een Vlaamse verzamelaar.

Er zijn vele soorten Japanse helmen; voor het vinden van een juiste ‘Japanse hellemet’ kon het museum zich baseren op een tekening van Rembrandt uit circa 1658. Op die tekening, die een Bijbelse moordscène laat zien, heeft Rembrandt een snelle schets van een helm toegevoegd. Met hulp van een specialist kon deze worden herkend als een zunari-type. Dit type was relatief eenvoudig te vervaardigen en werd vooral in de zestiende eeuw door samoerai gedragen. Het vroeg zeventiende-eeuwse exemplaar dat het museum verwierf is op dinsdag onthuld door de Japanse ambassadeur in Nederland, Hidehisa Horinouchi.

Rembrandt en Japan

Het is bekend dat Rembrandt geïnteresseerd was in verschillende soorten producten uit Japan. Vanaf 1647 maakte de kunstenaar bij het drukken van zijn etsen soms gebruik van Japans papier (washi). Deze afdrukken werden gezien als luxe-edities. Ook schilderde hij zijn geliefde Hendrickje Stoffels rond 1659 in een ‘Japonse rok’, een soort kimono. In de tweede helft van de zeventiende eeuw waren zulke Japanse kamerjassen heel populair in Holland.

Leonore van Sloten, conservator van Museum Het Rembrandthuis:

‘Rembrandt heeft zijn Japanse helm mogelijk gekocht in een van de winkels in de Warmoesstraat waar overzeese voorwerpen werden verkocht. Deze objecten waren door zeelieden naar Amsterdam gebracht; bij goederen uit de bezette gebieden ging het soms om geroofde objecten. Met Japan hadden de Hollanders een ander soort relatie; de VOC kreeg als enige buitenlandse handelsonderneming het officiële recht van de Japanse militaire leider (shogun) om met, en vanuit Japan te handelen. Sindsdien hebben Nederland en Japan een bijzondere connectie. Ook daarom is de helm een mooie toevoeging aan onze collectie. Maar Rembrandts fascinatie voor objecten uit verre oorden staat natuurlijk voorop.’

Boek: Rembrandthuis, Het. De prenten, tekeningen en schilderijen