Digitaal themakanaal heeft een televisieserie gemaakt over bijzondere objecten uit de collectie van Teylers Museum, het oudste museum van Nederland. De historische objecten worden steeds gekoppeld aan documentaires over hedendaagse thema’s.
Wat doet het topje van de Mont Blanc in een museum? Wat maakte de elektriseermachine zo interessant dat Napoleon er voor naar Nederland kwam? En welke rol speelt een miljoenen jaren oud fossiel in het huidige debat over het ontstaan van de mens? De nieuwe serie staat bij deze en andere vragen stil.
NPO Doc:
“Als eerste en oudste museum van Nederland herbergt Teylers Museum een schat aan kunst en wetenschappelijke instrumenten. Het museum is een product van de Verlichting. In deze periode werd de wereld – letterlijk en figuurlijk – in kaart gebracht en dat is terug te zien in de collectie: mineralen, boeken, instrumenten en schilderijen uit alle windstreken zijn in het museum verzameld.”
De serie, getiteld Camera Curiosa, is te zien vanaf donderdag 5 november. Michel Hommel, hoofd publiekszaken van Teylers Museum, vertelt in het programma over vijf bijzondere objecten en plaatst ze – aan de hand van documentaires – in het wereldbeeld van nu.
NPO Doc is online te bekijken en via digitale televisie: Ziggo (kanaal 212), KPN (102), Caiway (118).
https://www.youtube.com/watch?v=cYmHvVe6Jr0
Afleveringen:
Zondvloedmens & ‘Judgement Day – Intelligent Design on Trial’
Toen de Zwitserse arts Johann Jakob Scheuchzer in 1726 het fossiel homo diluvii testis onder ogen kreeg, wist hij het zeker: dit was het bewijs dat de mens door de zondvloed om het leven was gekomen. Het fossiel bleek achteraf geen skelet van een mens te zijn, maar van een dier. Toch werd het door Teylers Museum aangeschaft, als illustratie van het debat tussen wetenschap en religie over het ontstaan van de mens. Dit debat is in Amerika nog steeds gaande, zo blijkt uit Judgement Day – Intelligent Design on Trial (Verenigde Staten, 2007). Deze documentaire, die in 2008 de prestigieuze Peabody Award won, volgt de juridische strijd over het onderwijzen van de evolutieleer op een school in Dover, Pennsylvania.
Uitzending op donderdag 5 november om 22.00 uur
Encyclopédie van Diderot & ‘Digitaal geheugenverlies’
Nu de technologie in hoog tempo vooruit snelt, lijken we te vergeten hoe moeilijk het ooit was om informatie te verzamelen en toegankelijk te maken voor het grote publiek. De ‘Encyclopédie ou dictionnaire raisonné des Sciences, des Arts et des Métiers’ herinnert ons hieraan. In dit 35-delige boekwerk verzamelde de verlichte denker Diderot alle kennis die toentertijd beschikbaar was. De documentaire Digitaal geheugenverlies (Bregtje van der Haak, VPRO, 2014) toont dat de huidige, digitale informatietechnologieën bijzonder vergankelijk zijn. Is het vastleggen en vereeuwigen van informatie in fysieke encyclopedieën dan toch nog niet zo’n gek idee?
Uitzending op donderdag 12 november om 22.00 uur
Topje van de Mont Blanc & ‘Descent into the Ice’
Toen Martinus van Marum, Teylers’ eerste museumdirecteur, in 1802 door Europa reisde, kwam hij terug met het topje van de Mont Blanc. Hij kocht dit stukje gesteente van de zoon van Honoré-Bénédicte de Saussure, wiens vader in 1787 de eerste wetenschappelijke expeditie naar de Mont Blanc had ondernomen. Het topje staat symbool voor de ambitie van verlichte natuurwetenschappers om de wereld systematisch in kaart te brengen. Uit de documentaire Descent into the Ice (Verenigde Staten, 2004) blijkt dat wetenschappers in de 21e eeuw nog steeds de grenzen opzoeken om hun vragen te beantwoorden en dat de Mont Blanc nog veel geheimen kent.
Uitzending op donderdag 19 november om 22.00 uur
Botanische tekeningen & ‘Botany of Desire’
Waarom zijn we zo gek van tulpen? En waarom bezoeken we graag botanische tuinen? De interesse in planten en bloemen is van alle tijden, maar in de Verlichting ontstond de drang om het plantenrijk ook systematisch in kaart brengen. Onderzoekers reisden de wereld over om nieuwe soorten te ontdekken en te beschrijven. Dit leidde tot een bloeitijd van de botanische kunst. In het tweeluik Botany of Desire (Verenigde Staten, 2009) zien we dat de liefde voor planten wederzijds is. Maar hoe gebruiken planten de mens?
Uitzending op donderdag 26 november om 22.00 uur
Elektriseermachine & ‘Higgs – Naar het hart van de verbeelding’
Zo normaals als elektriciteit tegenwoordig is, zo bijzonder was het in de Verlichting. Martinus van Marum, Teylers’ eerste museumdirecteur, was zo gefascineerd door dit fenomeen, dat hij in 1784 een gigantische elektriseermachine liet bouwen. Onder het motto ‘hoe groter de machine, hoe groter de kans dat ik de kleinste details kan ontrafelen’, deed hij jarenlang onderzoek naar statische elektriciteit. Om de wetenschappelijke opwinding van Van Marum te kunnen begrijpen, kun je kijken naar Higgs – naar het hart van de verbeelding (Hannie van den Bergh & Jan van den Berg, Human, 2012). Deze documentaire volgt de zoektocht naar het ‘God Particle’ in CERN, Zwitserland.
Uitzending op donderdag 3 december om 22.00 uur
