Tiresias is een bekend figuur uit de Griekse mythologie. De blinde ziener uit Thebe leefde maar liefst zeven mensenlevens, stond bekend om zijn grote wijsheid en was in zijn leven zowel een periode man als een periode vrouw. Hij speelt een rol in verschillende mythen, gaf vele helden raad en wordt onder meer genoemd door oude dichters als Homerus, Sophocles, Euripides, Pindarus en Ovidius.
Op een dag zag Tiresias op de berg Cyllene twee slangen paren. Kennelijk had Tiresias daar moeite mee want hij begon met zijn staf op de twee dieren in te slaan. Het vrouwtje werd bij deze aanval gedood en het mannetje raakte ernstig gewond. Op hetzelfde moment veranderde Tiresias op merkwaardige wijze in een vrouw. Na zeven jaar als vrouw te hebben geleefd was Tiresias benieuwd of de betovering ongedaan zou worden gemaakt als hij (zij) terugkeerde naar de plek van de transformatie. Dit bleek inderdaad het geval. Tiresias zag op de bewuste plek opnieuw twee in elkaar verstrengelde slangen. Dit keer sloeg hij het mannetje dood. En hierop werd Tiresias weer een man.
Liefdesgenot
Ook de goden waren op de hoogte van het feit dat Tiresias zowel vrouw als man was geweest. Op een dag bracht dit de Thebaan in grote problemen. De godin Hera en de oppergod Zeus hadden, zoals wel vaker, een meningsverschil. Het echtpaar kon het dit keer niet eens worden over de vraag wie er meer van seks genoot: de man of de vrouw. Zeus was ervan overtuigd dat vrouwen veel meer genot ervoeren, maar Hera voelde er niets voor om dat toe te geven en stelde juist dat mannen meer plezier aan seks beleefden. De ruzie tussen de twee liep hoog op. Om de kwestie voor eens en altijd op te lossen besloten Hera en Zeus zich toen tot de enige mens te wenden die beide had meegemaakt en dus uitsluitsel kon bieden. Gevraagd naar zijn ervaringen in de liefde antwoordde Tiresias stellig dat de vrouw tijdens de geslachtsdaad veel meer werd bevredigd dan de man, zelfs wel tien keer zoveel. Hera reageerde woedend en strafte Tiresias door hem het zicht te ontnemen. Zeus kreeg daarop echter medelijden met de man en schonk hem de gave van de profetie en beloofde daarnaast dat Tiresias zeven keer langer zou leven dan een normaal mens.
Volgens een ander verhaal werd Tiresias door de godin Athena met blindheid gestraft nadat hij haar naakt had zien baden. Nadat ze haar straf had uitgedeeld, schonk ze de blinde man nog wel het vermogen om de toekomst te kunnen zien. Daarnaast gaf Athena hem een gouden staf waarmee hij zich als ziende kon voortbewegen.
Van Oedipus tot Odysseus
In de populaire cultuur komen we Tiresias ook tegen als lettertype, speciaal ontwikkeld voor mensen met een verminderd gezichtsvermogen.
Bronnen ▼
-https://www.britannica.com/topic/Tiresias
-De Grote Mythologie Encyclopedie – Arthur Cotterell e.a. (Veltman) p.88
-Mythologie – C. Scott Littleton (Librero) p. 196,197,231
-Methamorphosen – Ovidius (Athenaeum, 2021) p.68-69