Tula, aanvoerder slavenopstand Curaçao

Tula was de leider van de grootste slavenopstand op Curaçao, die begon op 17 augustus 1795 toen de tot slaaf gemaakten van plantage Knip uit protest het werk neerlegden. Samen met enkele medestrijders, waaronder Bazjan Karpata, Pedro Wacao en Louis Mercier, wist hij vervolgens bijna tweeduizend mensen te mobiliseren. In 2010 werd de verzetsleider uitgeroepen tot nationale held van Curaçao.

De onafhankelijkheidsstrijder werd exact 215 jaar nadat de slavenopstand van 1795 begon uitgeroepen tot nationale held van Curaçao. Eind achttiende eeuw kwamen ongeveer vijftig tot slaaf gemaakten op de plantage Knip (of Knepa) in opstand. Ze lieten hun eigenaar weten niet meer voor hem te willen werken en bevrijdden een aantal slaven die eerder gestraft en opgesloten waren.

De opstand was voor een groot deel voorbereid door de slaaf Tula. Die beweerde in contact te staan met de Franse generaal Rigaud die eerder de slaafgemaakten van San Domingo in een opstand had gesteund. De slaafgemaakten van plantage Knip waren boos op hun eigenaar: Caspar Lodewijk van Uytrecht. Volgens hen rekende de slavenhouder veel te hoge prijzen voor levensmiddelen en kleren. Ze verlieten plantage Knip en kregen korte tijd later gezelschap van slaafgemaakten van andere plantages. De inmiddels gewapende opstandelingen wisten hierna enkele slavengevangenissen open te breken.

Tula was van mening dat de slaafgemaakten op Curaçao recht hadden op hun vrijheid, omdat de Fransen de slavernij tijdens de revolutie in 1794 hadden afgeschaft. In Nederland was ten tijde van de opstand inmiddels de Franse Tijd aangebroken en Tula vond daarom dat alle slaafgemaakten op Curaçao het recht hadden de ketenen van zich af te werpen.

Toen de Nederlandse pater Jacobus Schinck op een dag Tula en zijn volgelingen toesprak zou Tula de priester, die betoogde dat de slaafgemaakten de Nederlanse en niet de Franse overheid moesten gehoorzamen, onder meer het volgende hebben gezegd:

Heer Pater, komen alle menschen niet voort uit één vader, Adam en Eva? Heb ik kwalijk gedaan, dat ik twee en twintig mijner medebroeders verlost heb uit de boeien, waarin zij onrechtvaardig geworpen waren? Heer Pater, de Fransche vrijheid heeft ons slechts tot kwelling gediend. Als iemand onzer gestraft werd, voegde men hem toe: ‘Zoek jij ook je vrijheid?’

Eens werd ik vastgebonden, ik riep zonder ophouden om genade voor een armen slaaf en toen ik ten laatste losgemaakt werd, golfde het bloed mij uit den mond. Ik wierp mij op de knieën en riep tot God: ‘O, Goddelijke Majesteit! O, zuiverste Geest! is het dan Uw wil, dat wij zoo mishandeld worden?’ Ach Pater, men draagt meer zorg voor een beest ; als een beest een poot breekt, wordt het ten minste genezen.” – Bron: Hoe de slavenopstand van 1795 onderdrukt werd – Het Vaderland, jan. 1930

Het einde

De slavenopstand werd bloedig neergeslagen. Tula wist zich enige tijd in de wildernis te verschuilen, maar werd uiteindelijk, nadat er een forse premie op zijn hoofd was gezet gevangen genomen door een slaafgemaakte en overgeleverd aan zijn eigenaar. Deze vervoerde hem naar Willemstad waar meer slaafgemaakten die deel hadden genomen aan de opstand gevangen werden gehouden. Enkele tientallen slaafgemaakten werden vervolgens ter dood veroordeeld. Enkelen werden na geseling overgeleverd aan hun eigenaar. Opstandelingenleider Tula werd op gruwelijke manier gestraft. Hij werd onder meer van onderen geradbraakt en onthoofd. Zijn hoofd werd hierna op een spies gezet, als afschrikwekkend voorbeeld voor de andere slaafgemaakten.

In Nederland werd Tula hierna eeuwenlang omschreven als een misdadiger en kwam hij lange tijd niet voor in het geschiedenisonderwijs op school. Op Curaçao groeide hij echter uit tot het symbool tegen de slavernij en werd hij in 2010 dus uitgeroepen tot nationale held. Dit op initiatief van de Fundashon Rehabilitashon Tula. Tula en enkele andere leiders van de slavenopstand van 1795 werden tevens officieel gerehabiliteerd als ‘mannen en vrouwen van eer en goede naam’. Oud-premier Don Martina van de Fundashon Rehabilitashon Tula liet destijds zeer blij te zijn met het feit dat Tula werd uitgeroepen tot nationale held. Tegenover het Antilliaans Dagblad zei hij onder meer:

Als onze nationale held kan Tula zich nu voegen bij illustere internationale vrijheidsstrijders zoals Nelson Mandela, Martin Luther King en zelfs Gandhi.

De opstand van 1795 markeerde het begin van de vrijheidsstrijd van slaafgemaakten op Curaçao. De slavernij werd door Nederland echter pas 68 jaar later, op 1 juli 1863, afgeschaft.

Rehabilitatie

In 2023 besloot de Nederlandse regering de Curaçaose verzetsheld Tula officieel te rehabiliteren. Toenmalig staatssecretaris Alexandra van Huffelen zei toen onder meer:

De Nederlandse regering onderkent volmondig de rechtvaardigheid van Tula’s strijd, en die van anderen die zich tegen slavernij verzetten, en kijkt met spijt en schaamte naar de manier waarop zij door historische, bestuurlijke voorgangers zijn behandeld. 228 jaar na de dag van zijn dood krijgt Tula eerherstel van de Nederlandse regering.

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap stelde toen ook een zogeheten Tula-studiebeurs in, om de geschiedenis vanuit Curaçaos perspectief te onderzoeken.

Film

Het verhaal van de aanjager van de Curaçaose slavenopstand in 1795 staat centraal in de film Tula: The Revolt uit 2013, geregisseerd door Jeroen Leinders. Hoofdrollen in deze op Curaçao opgenomen film werden vertolkt door Obi Abili (Tula), Jeroen Krabbé (gouverneur Johannes de Veer) en Jeroen Willems (plantage-eigenaar Casper Lodewijk). Bekijk hier de trailer van die film: