Verdrag van Allahabad (1765)

In augustus 1765 werd het Verdrag van Allahabad gesloten tussen het Indiase Mogolrijk en de de Britse kolonisator. Wat hield dit verdrag precies in en welke gevolgen had het verdrag voor India?

India als Britse kolonie: handelsmonopolie vanaf begin zeventiende eeuw

Vanaf de vroege zeventiende eeuw breidde het Britse Rijk zijn invloed in India uit, de kolonie die ze ook wel ‘de juweel in de kroon’ noemden. De term ‘juweel’ als bijnaam bevatte ook een verwijzing naar de grootste diamant ter wereld, de Koh-i-Noor, die de Britten in handen kregen toen ze Punjab in India hun macht uitbreiden.

Begin zeventiende eeuw werd een overeenkomst bereikt met de Mogolvorst Djehangir, die de Britten het handelsmonopolie toezegde in zijn gebied. Hiermee troefden de Engelsen de Portugezen en de Nederlandse VOC af. Hierna stichtte de belangrijkste handelscompagnie van het Britse Rijk, de East India Compagnie (EIC), in het land van de Mogols diverse factorijen (handelsposten aan de kust), namelijk in Surat (1612), Bombay (1638), Madras (1639) en Calcutta (1690).

De belangrijkste handelsproducten uit India waren katoen en zijde, die de Engelse verhandelden door gebruik te maken van Indiase bania’s (tussenpersonen in de handel). Via goud en zilver dat de Engelsen uit hun kolonie in Amerika haalden, kochten ze katoen in India. Het katoen gebruikte men om tegen hoge prijzen in Europa door te verkopen en er slaven van te kopen. Dit systeem staat bekend als de transatlantische driehoekshandel.

Het Verdrag van Allahabad (1765)

In de achttiende eeuw verloor de Mogolvorst steeds meer de greep op zijn rijk. Lokale machthebbers in de provincies gingen hun eigen gang: ze sloten verdragen met wie zij maar wilden. De Britten maakten hier gebruik van door meer en meer geweld te gebruiken en gebieden in te nemen – zoals de Bengalen – om hun handelsinvloed te vergroten. De Slag van Buxar op 22 oktober 1764 vormde een belangrijke aanleiding voor het zogenoemde Verdrag van Allahabad, dat op 12 of 16 augustus 1765 (bronnen vermelden deze data door elkaar) werd ondertekend. In 1765 dwong Lord Robert Clive – namens de EIC – de vorst van de Mogols Shah Alam II, het Verdrag van Allahabad te ondertekenen. Dit akkoord hield in dat de belasting die in de door de Britten veroverde gebieden geïnd werd (diwani genoemd), niet aan de Mogolvorst maar aan de Britten betaald zou worden.

Het Verdrag van Allahabad gaf de Britten tevens de politieke soevereiniteit en macht in de Bengalen. Lord Robert Clive werd in 1765 de eerste Britse gouverneur van de Bengalen.

Een van de motieven om dit verdrag af te dwingen, was de Amerikaanse onafhankelijkheid in 1776. Door het verlies van deze kolonie, werd India voor de Britten steeds belangrijker als inkomstenbron.

 

Ook interessant: Factorij: handelspost in de koloniale tijd
…of: Mahatma Gandhi: Indiase vrijheidsstrijder
Boek: Op bezoek bij de Groot Mogol. De VOC in India – Hans van Santen

Bronnen ▼