Schengenverdrag – Schengenlanden en zone

Het Schengenverdrag, eigenlijk de Verdragen van Schengen, regelt het vrije verkeer van personen in een aantal Europese landen, de zogenoemde Schengenlanden.

Het eerste Verdrag van Schengen werd op 14 juni 1985 gesloten door de regeringsleiders van België, Nederland, Luxemburg, Duitsland en Frankrijk. De ondertekening vond plaats in Schengen, een dorp en gemeente in Luxemburg, tegen het drielandenpunt met Duitsland en Frankrijk.

Hierna sloten zich nog ongeveer ruim twintig landen bij het verdrag aan. De meeste daarvan zijn lid van de Europese Unie, vier niet: IJsland, Noorwegen, Zwitserland en Liechtenstein. Groot-Brittannië en Ierland behoren niet tot de Schengenzone. Zij willen hun eigen grenzen controleren. Ook Cyprus, dat wel lid is van de EU, behoort niet tot het Schengengebied.

Tijdelijke grenscontroles

Als sprake is van ernstige bedreiging van de openbare orde of de binnenlandse veiligheid kunnen Schengenlanden afzonderlijk besluiten tijdelijk toch grenzen te controleren. Duitsland deed dit bijvoorbeeld in 2006 toen het naar aanleiding van het WK Voetbal hooligans aan de grens wilde kunnen weren. Ook grote plotselinge vluchtelingenstromen waren enkele keren oorzaken om het verdrag tijdelijk op te heffen. Frankrijk sloot de grenzen in 2011 om een Tunesische migrantenstroom vanuit Italië te kunnen beperken. Duitsland voerde in september 2015 tijdelijk grenscontroles in toen een groot aantal vluchtelingen via Oostenrijk het land probeerde binnen te komen.

Door deze ontwikkelingen is het Verdrag van Schengen onder druk komen te staan. Dat bleek ook in 2024 toen verschillende landen weer tijdelijke grenscontroles invoerden vanwege veiligheidszorgen en zorgen over illegale migratie.

Bulgarije en Roemenië moeten eigenlijk aangemerkt worden als gedeeltelijke Schengenlanden. Op 31 maart 2024 traden de twee landen toe tot Schengen. Sinds die tijd zijn er geen binnengrenscontroles meer aan de lucht- en zeegrenzen. Aan de landsgrenzen met de andere Schengenlanden worden echter nog wel controles uitgevoerd.

Schengenverklaring

Een zogeheten Schengenverklaring is een formulier waarmee reizigers kunnen aantonen dat zij binnen de zone legaal medicatie mogen meenemen die onder de Opiumwet valt. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om sterke pijnstillers. Deze medicijnverklaringen kunnen door de reizigers zelf ingevuld worden. Na ondertekening door een arts moet het stuk vervolgens ter controle voorgelegd worden aan het CAK, het vroegere Centraal Administratie Kantoor.

Bronnen ▼