Auteur Godfried Vranken ging, in de voetsporen van Boudewijn Büch, op zoek naar het ware verhaal over ontdekkingsreiziger Christoffel Columbus. Bij uitgeverij Aspekt verscheen onlangs zijn boek: Veroverd door Columbus. De auteur over zijn boek:
Boudewijn Büch en Christoffel Columbus
Over Christoffel Columbus zijn in de loop ter tijd duizenden boeken geschreven. Gedurende mijn langdurig project heb ik uitvoerig nagedacht over hoe een ‘ander’ boek over de ontdekkingsreiziger eruit zou kunnen zien. Ik heb daarbij de mogelijke reacties van mijn tienerdochters steeds voor ogen gehad. Al snel zijn onderwerpen saai. Maar hoe schrijf je in hun belevingswereld een aantrekkelijk boek over een man die al vijfhonderd jaar dood is?
Büch maakt zijn schrijfsels zeer aantrekkelijk door onder andere te berichten over zijn verhouding met Columbus. Een mooi voorbeeld van onconventionele geschiedschrijving. Een relatie met een al persoon die al vijf even dood is, is best intrigerend. Maar daarbij laat hij het niet. Büch bericht in zijn werk hoe deze relatie vervreemd. Dezelfde oorzaken van deze verwijdering worden ook door mij ervaren. Dat is gebruikt om te verklaren wat er tussen Büch en zijn Christoffel mis gegaan is.
Is dat nog geschiedenis? Ik denk van wel. Het steeds opduiken van dezelfde controverses rond Columbus en de torenhoge stapels boeken die dat weer opgeleverd heeft en de uitwerkingen daarvan behoren tot de geschiedenis van Columbus. Dat proces is al eeuwenlang gaande.
Onontkoombaar moet het leven van Columbus eerst in kaart gebracht worden. De context is zeer belangrijk. Dat gedeelte is bewust kort gehouden. Ingewikkelde controverses of belangrijke details zijn in het boek van een grijze achtergrond voorzien. De lezer kan deze technische gedeeltes overslaan, het verhaal loopt om deze blokken heen.
Büch heeft niet alleen negen televisieprogramma’s gemaakt over Columbus maar ook opmerkelijke stukken geschreven over de ontdekkingsreiziger. Dit materiaal analyseren is zeer interessant en biedt schitterende bouwstenen.
Columbus heeft, rara, meerdere graven. Büch gaat dit intrigerend onderwerp bijvoorbeeld aan met de woorden:
Ik applaudisseer graag voor een uitermate zonderling gesol met botten dat nu al bijna vijf eeuwen duurt.
Het hoofdstuk De knekels van Columbus, begin ik met dit citaat. Na een vermakelijk relaas dat deze problematiek eerst in het verleden en dan in het heden beschrijft eindig ik als volgt:
Het einde in zicht? Mooi niet. We kunnen dus doorgaan met applaudisseren, zoals Boudewijn Büch ons al liet weten.(Zie ook het tekstfragment onder dit artikel)
Nog een voorbeeld: Jarenlang heb ik onderzoek verricht naar publicaties over het uitzien van Columbus. Mijn conclusie is dat er geen portret bestaat dat tijdens het leven van Columbus geschilderd is. Dat wordt nog lang niet altijd zo gezien in de boeken over dit onderwerp of gezegd bij de tientallen bestaande portretten van Columbus. Ook hier begint het betreffende hoofdstuk met een citaat van Boudewijn Büch:
Wie zich met Columbus bezighoudt, komt in de vreemdste vaarwateren terecht.
Wie zich met Columbus bezighoudt, komt in de vreemdste vaarwateren terecht. Deze conclusie van Boudewijn Büch klopt als een bus. Ik zou er aan toe willen voegen: en pas op voor schipbreuk.
Büch belicht Christoffel Columbus door steeds gebruik te maken van publicaties over de ontdekkingsreiziger. In een bijlage zijn deze tientallen documenten opgenomen inclusief het erudiet commentaar van Büch. Zelf heb ik een aantal werken toegevoegd en deze zijn ook van commentaar voorzien. Het opvoeren en becommentariëren van boeken en documenten over Columbus is een belangrijk element in het boek. Daarmee is deze publicatie interessant is voor beginners en gevorderden in Columbus.
Het is aan de lezer om te beoordelen of dit doel bereikt is.
~ Godfried Vranken
Boek: Veroverd door Columbus – Godfried Vranken
Tekstfragment uit het hoofdstuk ‘De knekels van Columbus’:
Eenentachtig jaar lang is het doodstil rond de resten van Columbus in de veronderstelling dat deze zich in de kathedraal van Havanna bevinden. Dan barst het tumult in alle mogelijke toonaarden los. In 1877 besluit bisschop Rocco Cocchia, nota bene een Italiaan, de kathedraal van Santo Domingo te laten restaureren en hij stelt José María Castillo, een Spaans bouwkundig ingenieur uit Cuba, aan om het project te leiden. De werkzaamheden beginnen in april 1877 en op 14 mei is de eerste vondst. In een graftombe vindt men resten van een loden kist en beenderen. Op het deksel van de kist, een inscriptie met het tekstfragment ‘El Almirante Don Luis Colon, Duque de Veraguas y Marques de…’ Dus de tombe van de derde admiraal, Luis Columbus, overleden in 1572.
Op 9 september vindt men het door de Spanjaarden geleegde graf aan de andere kant van de kathedraal. Op 10 september 1877 wordt tussen het geleegde graf en de buitenmuur nog een tombe aangetroffen. Bisschop Rocco Cocchia wordt ingelicht, evenals de Spaanse en Italiaanse consuls, respectievelijk José María Echeverri en Luigi Cambiaso. De tombe gaat gedeeltelijk open. Zichtbaar is dan een kist met de inscriptie ‘Per Ate’ dat onmiddellijk geïnterpreteerd wordt als ‘Primer Almirante’ – ‘Eerste admiraal’; Christoffel Columbus dus. Cocchia handelt wel bijzonder voortvarend. Heeft hij de geschiedenis toch een handje willen helpen? Iedereen moet de kathedraal uit, de deuren gaan op slot en rond de kathedraal wordt zelfs bewaking ingesteld. De bisschop nodigt de president, het kabinet van de republiek en een aantal consuls evenals andere hoogwaardigheidsbekleders uit. Als die er zijn, gaat de tombe helemaal open. Daarin bevindt zich een zeer oude loden kist met op het deksel de inscriptie ‘D. de la A. per. Ate.’ Volgens de aanwezigen ‘Descubridor de la America. Primer Almirante.’ – ‘Ontdekker van Amerika. Eerste admiraal.’
Op de zijkant van de kist de inscriptie ‘CA’ voor ‘Cristoval Colon, Almirante.’ – ‘Christoffel Columbus, admiraal’; je moet er maar op komen. Nadat het deksel is opengeklapt, vindt men aan de binnenkant in niets minder dan Duitse gotische letters de inscriptie ‘Illtre y Esdo Varon Dn. Criztoval Colon’. Dit laatste wordt geïnterpreteerd als ‘Illustre y Esclarecido Varon Don Cristoval Colon’ – ‘Voornaam en vooraanstaande heer Christoffel Columbus.’ Vervolgens liggen er nog twee kleine schroefjes tussen de botsplinters en, verbazing alom, een heuse kogel.
Gepubliceerd op 9 maart 2013
