Vrede van Kiel (1814) – Hoe Denemarken Noorwegen verloor

Op 14 januari 1814 sloten Zweden en het koninkrijk Denemarken de Vrede van Kiel. Dit vredesverdrag was zeer nadelig voor Denemarken, dat hiermee de wrange vruchten plukte van het aangaan van een bondgenootschap met Frankrijk ten tijde van de napoleontische oorlogen.

Tijdens de Vrede van Kiel werd bepaald dat Denemarken Noorwegen moest overdragen aan de Zweedse koning. Alleen de voormalige Noorse koloniën IJsland, Groenland en de Faroër bleven Deens. Het strategische in de Noordzee gelegen eiland Helgoland moest afgestaan worden aan Engeland (tegenwoordig hoort Helgoland bij Duitsland).

Voorgeschiedenis

Eind achttiende eeuw had Denemarken een periode van grote bloei doorgemaakt. Het land profiteerde onder meer van mercantilistische maatregelen van Frankrijk, die handel met Engeland verboden. De Deense handel en scheepvaart sponnen hier garen bij. In 1780 sloot Denemarken-Noorwegen een zogeheten ‘verbond van gewapende neutraliteit’ met Zweden en Pruisen, om zo de handel van de neutrale landen te beschermen. Rusland sloot zich later ook bij dit verbond aan.

In Engeland zag men met lede ogen aan hoe de Denen profiteerden van de handel met Frankrijk. In 1801 voerde een Britse vloot onder leiding van admiraal Horatio Nelson daarom een aanval uit op Kopenhagen. Een groot deel van de Deense vloot werd daarbij vernietigd en Denemarken werd gedwongen het ‘verbond van gewapende neutraliteit’ te verlaten. In de jaren hierna bleef Denemarken aanvankelijk neutraal.

In 1807 veranderde dit. Nadat Napoleon dat jaar een verbond had gesloten met Rusland, vreesde Engeland dat Denemarken zich bij dit verbond zou aansluiten. Een Engelse vloot voerde hierna opnieuw een aanval uit op Kopenhagen. Een groot deel van de nieuwe Deense vloot werd hierbij in beslag genomen zodat deze niet gebruikt konden worden bij een eventueel Frans-Deense aanval op Engeland. De Fransen konden schepen goed gebruiken sinds de nederlaag bij Trafalgar in 1805.

De Denen reageerden furieus en verklaarden Engeland de oorlog. Enkele jaren later vochten Deense troepen aan Franse zijde tijdens de Slag om Stralsund, waarbij de tegen Napoleon rebellerende Pruisische officier Ferdinand von Schill werd gedood. Met de Deense economie ging het in de tussentijd al enkele jaren bergafwaarts. In 1813 was de staat bankroet en het land had te kampen met een landbouwcrisis. Bovendien raakten de Denen militair geïsoleerd, doordat de geallieerde troepen van de Zesde Coalitie de Franse troepen uit het noorden van Duitsland hadden verjaagd.

Vrede van Kiel

Na Napoleons grote nederlaag bij Leipzig, viel de Zweedse kroonprins Karel Johan het Deense grondgebied binnen. Koning Frederik VI van Denemarken zag door al deze ontwikkelingen genoodzaakt te onderhandelen over vrede. Op 14 januari 1814 werd uiteindelijk in de Duitse stad Kiel de vrede gesloten, waarbij Denemarken als gezegd Noorwegen verloor aan Zweden. Dat land had Noorwegen al eerder toegezegd gekregen van de Engelsen. Als dank voor de hulp in de strijd tegen Napoleon, maar ook als compensatie voor het verlies van Finland.

Boek: History of Denmark, Sweden, and Norway

Bronnen ▼