Aan de online Kaart van de verstedelijking is recent een nieuwe informatielaag toegevoegd die inzicht geeft in de zeventiende-eeuwse verstedelijking in Nederland. Voor de extra laag is gebruik gemaakt van de tweedelige atlas Toonneel der Steden van de Vereenighde Nederlanden uit 1652, van de bekende Amsterdamse kaartuitgevers Joan en Willem Blaeu.
Deze atlas bevat honderddertig stadsplattegronden van steden uit de gehele Republiek, die naast Nederland ook België en Luxemburg omvatte. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), verantwoordelijke voor het digitaliseringsproject:
“Het merendeel van de steden had na de zestiende eeuw hun grootste groei al achter de rug. De zeventiende eeuw gaf vooral een aantal Hollandse steden een impuls. Behalve in die steden was er ook veel ontwikkeling in het omliggende Hollandse land. Daar ontstonden nieuwe vormen van infrastructuur, grootschalige droogmakerijen, turfwinning en het eerste industrielandschap. Dit alles werd trots in kaart gebracht.”
Omringende landschap
Door verschillende kaartlagen te combineren en af te wisselen kan de groei van Nederland (al sinds de late middeleeuwen het meest verstedelijkte gebied van Europa) inzichtelijk worden gemaakt. Zo geeft de laag Nederland in 1575 bijvoorbeeld een overzicht van de vroegste verstedelijking in Nederland aan de hand van de stadsplattegronden van Jacob van Deventer. De RCE:
“De nieuwe kaartlaag Het Nederland van Blaeu sluit daarop aan. Deze laag geeft Nederland weer in het peiljaar 1652, aan de hand van de meest dynamische steden uit de atlas van de gebroeders Blaeu.”
Op de kaarten is ook te zien hoe het omringende landschap in de loop der tijd is veranderd. Hiervoor is onder meer gebruikgemaakt van kaarten van cartografen als Lucas Jansz, Sinck, Baert Claesz. en Jacob Aertsz. Colom voor de droogmakerijen, en Johannes Dou, Nicolaas Visscher en Frederik de Wit voor het landschap en de infrastructuur. Verder zijn hiervoor bijvoorbeeld kaarten gebruikt die in opdracht van de Franse koning Lodewijk XIV van de jonge Republiek werden gemaakt.
Ook interessant: Fraaie atlas over duizend jaar verstedelijking Nederland
Boekenrubriek: Cartografie
