Bruno De Cordier (Gent, 1967) is docent aan de Universiteit Gent. Hij schreef ‘Het onbeloofde land. Een geschiedenis van Centraal-Azië’.
In oktober 1944, nadat de Amerikanen Aken hadden ingenomen, liet SS-leider Heinrich Himmler een nazi-guerrillaorganisatie oprichten die in de door de westelijke geallieerde en het sovjet-leger bezette Duitse gebieden zou worden ingezet en ook na een capitulatie en in naoorlogse chaos de strijd moest voortzetten.
‘Pruisen’ en ‘Duitsers’ betekenden in onze contreien lang hetzelfde. Oorspronkelijk waren de Pruisen echter een niet-Duits volk dat aan de Baltische Zee leefde. Wat was dit voor volk, en hoe raakte de naam ervan verstrengeld met Duitsland?
Onder de vele hulporganisaties die in het na-oorlogs Europa neerstreken zat de United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA). De organisatie moest ook als blauwdruk dienen voor de nog op te richten Verenigde Naties.
De Amerikaanse federale minister van financiën Henry Morgenthau was na de Tweede Wereldoorlog voor een 'harde' vrede en een collectieve bestraffing. Met het naar hem vernoemde Morgenthau-plan wilde hij definitief voorkomen dat Duitsland ooit een Derde Wereldoorlog zou beginnen.
Wat als de nazi’s de Sovjet-Unie hadden verslagen? De vraag lijkt iets voor zogeheten ‘alternatieve geschiedenis’. Het eerste halfjaar na de inval van nazi-Duitsland en zijn bondgenoten in de Sovjet-Unie op 22 juni 1941 was de instorting van de unie echter alles behalve hypothetisch. De nazi’s hadden ook uitgewerkte plannen klaarliggen voor het ontmantelen van de verslagen Sovjet-Unie en de
De Kerelopstand of opstand van Kust-Vlaanderen duurde van najaar 1323 tot zomer 1328. Net als de noodlottige veldslag bij Kassel is de episode lang niet zo bekend als de grote Vlaamse Opstand van 1297-1305 en vooral de legendarische Guldensporenslag van 1302. Desondanks komen de oorzaken van de Kerelopstand voort uit de nasleep van de Guldensporen-opstand.
Zo’n honderd jaar geleden brak in de Russische provincies Tambov en Voronezj een anticommunistische boerenopstand uit die gezien wordt als het hoogtepunt van de zogenaamde ‘groene beweging’.
Ooit vond men rond de Russische stad Saratov aan de Wolga talrijke plaatsen met weinig Russisch klinkende namen als Hassenbach, Lindenau, Langenfeld en Unterdorf. Er was zelfs een dorp dat Zürich heette. Eeuwenlang leefden er inderdaad Duitsers aan de middenloop van de Wolga. Een blik op hun verhaal.
Tijdens de recente heisa rond uitspraken over de al dan niet bedreigde raciale eigenheid van het Hongaarse volk viel op sociale media wel eens het commentaar dat de Hongaren nochtans zelf uit Centraal-Azië afkomstig zijn. Klopt dit?
Op zaterdag 14 augustus 1784 meerden twee Russische zeilschepen, de Tri Svjatitelja (‘de drie heiligen’) en de Svjatoi Simeon (Sint-Simon), aan in een fjord op het eiland Kodiak voor de zuidkust van Alaska. Aan boord zaten naast expeditieleider Grigori Sjelichov zo’n honderddertig trappers (pelsjagers), kolonisten en bannelingen. De opzet van de hele onderneming: een permanente Russische nederzetting op het eiland
Er wordt weleens gezegd dat het de goede oude tijd was, maar klopt dat wel? Dat is de centrale vraag die de Belgische heemkundige Veerle Maebe in haar uitstekende en vlot geschreven boek beantwoordt op grond van talrijke getuigenissen en verhalen van mensen die nog actieve, persoonlijke herinneringen aan die wereld hebben.
In 1889 probeerden enkele Russen vlakbij de baai van Tadjoura aan de noordelijke Somalische kust een Russische kolonie te stichten. Het verhaal van een experiment dat ongeveer één maand duurde.
Tientallen jaren voor de oprichting van Israël werd geëxperimenteerd met een joods thuisland… op de Krim, toen deel van de jonge Sovjet-Unie. Een duik in een (half-)vergeten stuk joodse- en sovjet-geschiedenis.
Naar het einde van de Tweede Wereldoorlog toe bestond een aanzienlijk deel van de nazi-Duitse strijdkrachten uit etnische Duitsers van buiten het Duitse rijk en uit niet-Duitsers uit West- en Centraal-Europa, de Sovjet-Unie en Joegoslavië. In die brede waaier aan etnische groepen en nationaliteiten − waaronder Belgen en Nederlanders − zaten ook Bosniërs, met twee eigen SS-divisies.
Eeuwenlang was het gebied van de Donau tot aan de Kaukasus het jachtterrein van slavenjagers uit de steppe. Mikpunt waren vooral Slavische bevolkingsgroepen, naast Vlachen, Hongaren en Kaukasiërs.
Het in één adem noemen van ‘kruistochten’ en (de)kolonisatie of van een Leopold II en Godfried van Bouillon. Het gebeurt geregeld in dekoloniseringsdiscussies.
In verschillende Turkse talen en in het Farsi heet de Kaspische Zee tot op vandaag de ‘Chazarenzee’. De naam verwijst naar een middeleeuws rijk onder een joodse dynastie ten noorden en ten westen van de Kaspische Zee. Op zijn hoogtepunt, omstreeks 850, toen West-Europa onder Karolingische heerschappij stond, strekte het rijk van de Chazaren zich uit tot voorbij de Krim.
In de late negentiende eeuw trokken talrijke Belgische investeerders, arbeiders en vaklieden naar het zuidoosten van Oekraïne, aangetrokken door het industriële eldorado. Een duik in een vergeten stuk gedeelde economische en sociale geschiedenis tussen de Lage Landen en de Europese oostrand.
Een moordlustige psychopaat die zijn gang kon gaan in de chaos en ontrafeling van de Russische burgeroorlog, of een excentrieke visionair die een hopeloze strijd voerde tegen zowel sovjetcommunisme als Chinees expasionisme. Wie was baron Roman von Ungern-Sternberg, de Russische krijgsheer die honderd jaar geleden kort over Mongolië heerste?
‘Donbass’ wordt tegenwoordig vooral geassocieerd met de oorlog in Loegansk en Donetsk in Oekraïne. Het oude industriegebied heeft echter ook een identiteit die nauw verbonden is met de sociale geschiedenis van deze steppestreek. Een blik op een episode die, nota bene, niet zo ver van ons bed hier in West-Europa staat.
Twee takken van het beruchte sovjet-strafkampensysteem, de Karlag en Steplag, lagen in het Centraal-Aziatische Kazachstan. Vandaag probeert het sinds 1991 onafhankelijke land die erfenis en periode wat onwennig een plaats te geven in zijn historische canon en nationale identiteit.
