Gie van den Berghe

Kievit - Afbeelding uit het boek '333 Vogels' van Peter Vos

Een vogelvrije geschiedenis

Vogels worden van oudsher ingepast in mythologie en folklore en als symbool gebruikt. Verscheidene oud-Egyptische goden kregen een vogelgedaante mee. Tortels en duiven staan voor liefde en vrede, uilen voor wijsheid én domheid, ooievaars heten kinderen en (dus?) geluk te brengen, zwanen verzinnebeelden zuiverheid, raven kondigen onheil aan.

'Lucky Jews' gekocht in Krakau, Warschau en Zamosc

Jodendom·Jodenvervolging·Polen·Religieuze geschiedenis

Geluksjoden

Geluksjoden, wat moet een mens zich daar bij voorstellen? Aan de jodenuitroeiing ontsnapte joden?

Dwarsdoorsnede borst (zelfgemaakte scan uit driedelige editie Boehringer Ingelheim)

Geneeskunde·Tweede Wereldoorlog

De anatomische atlas van Eduard Pernkopf

De anatomische atlas van Eduard Pernkopf (zeven boekdelen, 1937-1960) werd en wordt wereldwijd geprezen om zijn precisie, het detail en de schoonheid van de circa achthonderd waterverftekeningen van ongekende kleurkwaliteit. Midden jaren 1990 kwam de atlas in opspraak. Pernkopf bleek een gedreven Oostenrijks nazi geweest te zijn en had voor de atlas lijken van nazislachtoffers gebruikt.

Gott Strafe England - lbum met patriottische Duitse postzegels

Eerste Wereldoorlog

God straffe Engeland! – Een Duits haatgedicht

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog oorlog wilde de Duitse schrijver Ernst Lissauer graag zijn steentje bijdragen maar hij werd ongeschikt bevonden voor de militaire dienst. Hij diende de zaak die hem zo nauw aan het hart lag dan maar met de pen, te beginnen met 'Gott strafe England' en het 'Haßgesang gegen England' (1914),

Geestelijken & theologen·Historische vrouwen·Middeleeuwen·Pausen·Populair·Religieuze geschiedenis

Pausin Johanna – Een vrouwelijke paus?

In 1225 wijdde de Franse dominicaan Jean de Mailly enkele regeltjes aan haar. Alles zou zich in 1099 afgespeeld hebben. Johanna werd ontmaskerd toen ze bij het afstijgen van haar paard een kind baarde.

De ontvoering van Edgardo Mortara - Moritz Daniel Oppenheim, 1862

Italië·Jodendom·Religieuze geschiedenis

Edgardo Mortara – Een joods kind ontvoerd door het Vaticaan

Op 23 juni 1858 viel de pauselijke militaire politie binnen bij het joodse gezin Mortara in Bologna. Ze kwamen de zesjarige Edgardo halen. Die zou stiekem gedoopt zijn. Volgens het kanonieke recht heeft een gedoopte recht op een katholieke opvoeding; om het risico op afvalligheid te beperken moet hij uit zijn joodse milieu verwijderd worden.

Boekbesprekingen·Fotografie

Van synthese naar historische analyse

Met 'De meteoriet en het middagdutje' van Maarten Asscher krijgen de prachtige fotosyntheses van Rudy Kousbroek een waardig vervolg. Ook Asscher vormt door middel van rijke associaties, kennis en taalvermogen merkwaardige foto’s om tot inspirerende essays.

Golden Mountain tempel (boeddhisme), Bangkok, Thailand

Japan·Taalgeschiedenis

Horen, zien en spreken

Het spreekwoord ‘horen, zien en zwijgen’ is alom gekend, wordt sterk aanbevolen en door velen opgevolgd. Het bestaat in verscheidene varianten, wordt aan verschillende bronnen toegeschreven, heeft uiteenlopende betekenissen en wordt uitgebeeld door drie naast elkaar zittende aapjes die de handen voor de ogen, de oren of de mond houden.

Litouwse criminelen en militieleden (met witte armband) slaan en doden joden terwijl Duitse soldaten toekijken. Kovno (Kaunas), Litouwen, 24 juni 1941. ‘Het moest op een pogrom lijken’ (Yad Vashem Photo Archive, Jerusalem, archival signature 74F07)

Boekbesprekingen·Jodenvervolging·Tweede Wereldoorlog

Negatieve getuigen

Daders en toeschouwers maakten ontelbare foto’s van de jodenvervolging, maar van het moorden zelf, de zogenaamde executies, bleven er weinig bewaard. Het overgrote deel moet toen de oorlogskansen keerden, als mogelijk bewijs ten laste, vernietigd zijn.

Brandenburger Tor tussen de ruïnes in Berlijn, juni 1945

Boekbesprekingen·Tweede Wereldoorlog

Wolfstijd – Duitsland en de Duitsers: 1945-1955

Duitsland telde tijdens het eerste naoorlogse decennium tien procent meer inwoners dan voor de oorlog, terwijl bijna de helft van de huizen was verwoest. Een land in puin, aan flarden gereten mensen en gezinnen. Alles moest opnieuw. Er leek geen beginnen aan.

Amerikaanse geschiedenis·Frankrijk

Het Vrijheidsbeeld – Een veelbesproken vrouw

Kunstenaars verpersoonlijken de Vrijheid doorgaans als een mooie, jonge, trotse vrouw (en de oppergod meestal als een oude man…). Zo ook het kolossale Vrijheidsbeeld dat al wie New York nadert welkom lijkt te heten. Maar ook deze geschiedenis is complexer.

Foto van de boekcover van 'Combattre, punir, photographier'

Afrika·Boekbesprekingen·Fotografie

Het bijziend oog van de geschiedenis

Onderdeel van de moderniteit was de fotografie. Haar evolutie werd versneld tijdens en door de koloniale veroveringen. De toestellen werden kleiner en lichter, sneller en goedkoper, makkelijker in gebruik en aangepast aan koloniale omstandigheden.