Dark
Light
Iets met de vliegende schietspoel doen
Aanvankelijk moest de wever de spoel of klos telkens rechts en links met de hand vatten en voortdrijven. Later werd de spoel met een schietspoel voortgejaagd.
Eenheidsworst uit 1918
Tijdens de Eerste Wereldoorlog deed een nieuw begrip, eenheidsworst, zijn intrede in het Nederlandse vocabulaire.
Iemand op de pijnbank leggen
De uitdrukking 'iemand op de pijnbank leggen' verwijst naar het gebruik van de pijnbank, om door middel van lichaamsfolteringen uit beschuldigden bekentenissen te persen.
De kolder in de kop hebben
Met de kolder in de kop hebben wordt bedoeld dat iemand een dwaze bui heeft.
Jan Steen bracht leven in de brouwerij
Een bekend gezegde uit de zeventiende eeuw is 'een huishouden van Jan Steen'. Diezelfde Jan Steen maakte vermoedelijk nog een andere uitdrukking beroemd: 'leven in de brouwerij brengen'.
Iets in zijn schild voeren
Een geheim of stiekem plannetje hebben.
In zijn lobbe zijn
De kraag was in de zeventiende eeuw het meest markante onderdeel van het kostuum. Aanvankelijk werd in Nederland de in de tweede helft van de zestiende eeuw uit Spanje overgebrachte, kleine, ronde, stijf gestreken plooi- of lubbenkraag gedragen.
Iemand of iets aan de kaak stellen
Voor de Franse Revolutie was de kaak of schandpaal de meest verbreide erestraf. Hierbij werd de veroordeelde tijdens de marktdagen vastgeklonken aan een paal of zuil om zo door de voorbijgangers bespot te worden.
Zijn sporen verdiend hebben
Deze uitdrukking is ontleend aan de riddertijd. Werd een man tot ridder geslagen, dan ontving hij bij deze ceremonie een gordel en een paar vergulde sporen.
Hoe wangelatich is het klootjesvolk?
De Nederlandse taal kent talloze woorden om de grijze massa mee aan te duiden: gepeupel, jan hagel, jan salie, jan-met-de-pet-op, de familie Doorsnee, gespuis, raddraaiers, sansculotten, grauw, meute, de vijfde stand...
Van streek zijn
Deze uitdrukking is ontleend aan de windstreken op een kompas, een zeevaartinstrument dat het magnetisch noorden aangeeft door middel van een kompasnaald. De naald draait over of met een kompasroos, waarop de windstreken zijn aangegeven.
