Damast – Textiel vernoemd naar Damascus

De term damast heeft betrekking op een speciaal soort weeftechniek. Hoe zit dit precies? Waar komt de betekenis van damast vandaan en om wat voor soort textiel gaat het?

Betekenis en kenmerken van damast

Het begrip damast, dat in elk geval sinds 1460 in de Nederlandse taal bekend is – als dam(m)es of damas -, is afgeleid van de Syrische stad Damascus. In deze stad werd de weeftechniek damast tijdens de Oudheid voor het eerst toegepast. De eerste stoffen die volgens deze weefmethode zijn aangetroffen, worden gedateerd omstreeks de tweede eeuw na Christus en zijn gevonden in Palmyra in het tegenwoordige Syrië.

Het hoofdkenmerk van de weeftechniek damast is het aanbrengen van tekeningen op zijden stoffen die dezelfde kleur hebben. De motieven die in de damast worden geweven, zijn aan beide kanten van het textiel zichtbaar. Hierbij wordt er geweven in een bepaald patroon, namelijk in keper 4 1/3 en 3/1 met tegenpunten. Damast wordt vooral toegepast voor het maken van tafelkleden.

De Syrische damast was aanvankelijk niet gefigureerd met tekeningen, maar had eerst een blokkenpatroon, zoals we dat ook veel zien op theedoeken. Later werden er ook motieven en tekeningen op zijde geweven met de damasttechniek.

Kortrijk & Haarlem als centra van damastvervaardiging

Via de kruistochten in de middeleeuwen en ook door handelsconnecties raakte damast als weeftechniek bekend in Europa. De kruisvaarders namen uit het Nabije Oosten naast damast ook suiker, papier, glas, het fenomeen sofa (een relaxte bankstel) en allerlei nieuwe soorten groenten als spinazie en sla mee.

In de zestiende eeuw was de Vlaamse stad Kortrijk het internationale centrum van de damastproductie. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog, zeker na het Beleg van Antwerpen in 1585, vluchtten veel Vlamingen naar de Republiek. Vooral hierdoor verschoof het accent in de damastindustrie van Kortrijk naar Haarlem.

Damast was in de Republiek der Nederlanden een geliefd en populair textiel, met name onder de aristocratie. Zo lezen we in een online artikel van het Reformatorisch Dagblad hierover het volgende:

“Aanleiding tot het laten weven van tafeldamast vormen van oudsher bijzondere gebeurtenissen als een huwelijk, een inhuldiging of een veldslag. Zo werden in 1611 door de Nederlandse Staten-Generaal 840 meter tafellaken en 2100 servetten aangeboden aan Eleonora van Bourbon-Condé, echtgenote van prins Filips Willem van Oranje (1554-1618) [de oudste zoon van Willem van Oranje, red.]. Ter gelegenheid van haar 25-jarige regeringsjubileum ontving koningin Juliana in 1973 van het gemeentebestuur van Tilburg een stel tafellinnen.”

Lees ook: Kleding in de zestiende eeuw
…of: Kleding uit het Behouden Huys op Nova Zembla
Boek: De geschiedenis van oude kleding – Ileen Montijn

Bronnen ▼