Dark
Light

De Hunnenrede (1900) van keizer Wilhelm II

Bremerhaven – 27 juli 1900
Auteur:
3 minuten leestijd
Hunnenrede (1900) - Keizer Wilhem II neemt afscheid van het Duitse Oost-Aziatische Expeditiekorps (cc - Bundesarchiv)
Hunnenrede (1900) - Keizer Wilhem II neemt afscheid van het Duitse Oost-Aziatische Expeditiekorps (cc - Bundesarchiv)

De Hunnenrede is de benaming voor een fanatieke redevoering die de Duitse keizer Wilhelm II op 27 juli 1900 gaf in de Noordduitse havenstad Bremerhaven. Dit ter gelegenheid van het vertrek van het Duitse Oost-Aziatische Expeditiekorps naar China, om de Bokseropstand neer te slaan. De rede werd tijdens de Eerste Wereldoorlog door de Britten voor propaganda-doeleinden gebruikt.

Clemens von Ketteler, vermoord tijdens de Bokseropstand
Clemens von Ketteler, vermoord tijdens de Bokseropstand
Kort voor het vertrek van het Duitse vrijwilligerskorps was in China de Duitse ambassadeur, baron Clemens von Ketteler (1853-1900), door leden van de nationalistische Bokser-sekte vermoord. De keizer was woedend over die gebeurtenis en liet dat de vrijwilligers die naar China afreisden in niet mis te verstane bewoordingen weten. Hij gaf hen onder meer het volgende mee:

‘…als U Uw vijand ontmoet, dan moet U hem verpletteren. Geen onderdak zal worden verschaft, geen gevangenen zullen worden gemaakt. […] Net als de Hunnen, duizend jaar geleden, onder leiding van Etzel (Attila, red.) een faam verwierven waardoor zij nog altijd in de historische traditie voortleven, moge zo de naam van Duitsland op eenzelfde manier bekend worden in China, zodat geen Chinees het ooit nog zal wagen om op een Duitser neer te zien’.

Ontvangst van de rede

De krijgszuchtige toespraak van de keizer, die vanwege de link met Attila bekend kwam te staan als de Hunnenrede, werd in Bremerhaven goed ontvangen door de vrijwilligers die op het punt stonden naar China af te reizen. In met name linkse kringen vond men de toon van de keizerlijke speech echter helemaal niet prettig. In de Rijksdag eiste August Bebel, de leider van de Sociaaldemocraten, bijvoorbeeld dat er meer controle zou komen op de uitlatingen van de keizer, van wie al langer bekend was dat hij zijn woorden soms weinig zorgvuldig woog.

Ook in verschillende andere Europese landen werd met verbazing gereageerd. Sommige landen waren bang dat Duitsland vastbesloten was een prominente rol te gaan spelen in China. In regeringskringen in Berlijn werd immers ook al gesproken over de mogelijke oprichting van een speciaal koloniaal leger.

Maar er was ook begrip. Zo schreef de Daily Telegraph bijvoorbeeld dat de door de keizer gebruikte taal:

‘de enige taal was die door Aziaten wordt verstaan. Engeland heeft die taal tenslotte zelf ook gebezigd en daarna in daden omgezet bij het onderdrukken van de opstand van de sepoys in India’

In de Eerste Wereldoorlog kwam de Hunnenrede de Britten goed van pas en werd deze in propaganda gebruikt om aan te tonen dat de Duisters enorm oorlogszuchtig waren.

Letterlijke Duitse tekst van de Hunnenrede:

‘Große überseeische Aufgaben sind es, die dem neu entstandenen Deutschen Reiche zugefallen sind, Aufgaben weit größer, als viele meiner Landsleute es erwartet haben. Das Deutsche Reich hat seinem Charakter nach die Verpflichtung, seinen Bürgern, wofern diese im Ausland bedrängt werden, beizustehen. Die Aufgaben, welche das alte Römische Reich deutscher Nation nicht hat lösen können, ist das neue Deutsche Reich in der Lage zu lösen. Das Mittel, das ihm dies ermöglicht, ist unser Heer.

In dreißigjähriger treuer Friedensarbeit ist es herangebildet worden nach den Grundsätzen Meines verewigten Großvaters. Auch ihr habt eure Ausbildung nach diesen Grundsätzen erhalten und sollt nun vor dem Feinde die Probe ablegen, ob sie sich bei euch bewährt haben. Eure Kameraden von der Marine haben diese Probe bereits bestanden, sie haben euch gezeigt, daß die Grundsätze unserer Ausbildung gute sind, und Ich bin stolz auf das Lob auch aus Munde auswärtiger Führer, das eure Kameraden draußen sich erworben haben. An euch ist es, es ihnen gleich zu tun. Eine große Aufgabe harrt eurer: ihr sollt das schwere Unrecht, das geschehen ist, sühnen. Die Chinesen haben das Völkerrecht umgeworfen, sie haben in einer in der Weltgeschichte nicht erhörten Weise der Heiligkeit des Gesandten, den Pflichten des Gastrechts Hohn gesprochen. Es ist das um so empörender, als dies Verbrechen begangen worden ist von einer Nation, die auf ihre uralte Kultur stolz ist. Bewährt die alte preußische Tüchtigkeit, zeigt euch als Christen im freundlichen Ertragen von Leiden, möge Ehre und Ruhm euren Fahnen und Waffen folgen, gebt an Manneszucht und Disziplin aller Welt ein Beispiel. Ihr wißt es wohl, ihr sollt fechten gegen einen verschlagenen, tapferen, gut bewaffneten, grausamen Feind. Kommt ihr vor den Feind, so wird derselbe geschlagen! Pardon wird nicht gegeben! Gefangene werden nicht gemacht! Wer euch in die Hände fällt, sei euch verfallen! Wie vor tausend Jahren die Hunnen unter ihrem König Etzel sich einen Namen gemacht, der sie noch jetzt in Ãœberlieferung und Märchen gewaltig erscheinen läßt, so möge der Name Deutscher in China auf 1000 Jahre durch euch in einer Weise bestätigt werden, daß es niemals wieder ein Chinese wagt, einen Deutschen scheel anzusehen!’

Lees ook: Bokseropstand (1899-1901) – Opstand van Chinese nationalisten
Overzichtspagina: Duitse geschiedenis
Boek: Wilhelm II – De laatste Duitse Keizer

Bronnen â–¼

-https://www.ssew.nl/keizer-wilhelm-ii-hunnenrede-bremerhafen-1900
-Kroniek van de 20e eeuw – Bouwmeester e.a., red. – 2010 (p. 12)

Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen gratis toegankelijk maken.

Steun ons werk

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 51.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
×