Sinds zaterdag is in Museum Martena in Franeker een tentoonstelling te zien over een bijzondere periode in de natuurwetenschap. Titel van de tentoonstelling, die in samenwerking met het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium is opgezet, luidt: Eisinga onder professoren. De schatkamer van de Friese natuurwetenschap.
Vanaf de achttiende eeuw konden steeds meer tot dan toe onverklaarde fenomenen verklaard wsorden en aanschouwelijk gemaakt door middel van proefjes en apparaten. Zo trok de elektriseermachine bijvoorbeeld drommen mensen aan tijdens openbare demonstraties. Het wonderlijke verschijnsel elektriciteit kon ineens zichtbaar gemaakt worden en daar wilden de mensen wel hun huis voor uitkomen. De wetenschap werd op deze manier iets waar ook de ‘gewone’ mensen mee in aanraking kwamen. Wetenschap was niet langer alleen maar iets dat ver weg op de universiteiten bedreven werd.

In Friesland begon in de achttiende eeuw een bijzondere groep mensen zich te roeren, de zogenaamde ‘boerenprofessoren’. Dit waren autodidacte instrumentenbouwers, astronomen of wiskundigen. Zonder universitaire opleiding gingen zij ook het pad der wetenschap op. Degene die daar met kop en schouders bovenuit stak was Eise Eisinga. Hij bouwde tussen 1774 en 1781 het nu wereldberoemde planetarium in zijn woonkamer. Hoewel Eisinga geen universitaire opleiding had genoten profiteerde hij waarschijnlijk toch van de kennis die in Franeker aanwezig was. Door de Franeker Universiteit kwam Eisinga met professoren in aanraking: er werden openbare lessen georganiseerd en er waren boekhandels en uitgeverijen in de stad. Zo kreeg hij toegang tot de benodigde kennis.
De tentoonstelling Eisinga onder professoren. De schatkamer van de Friese natuurwetenschap loopt van 16 juni tot en met 11 november 2012.