De ware jakob vinden – Herkomst en betekenis van de uitdrukking

De uitdrukking ‘de ware jakob vinden’ is behoorlijk bekend. Wie zijn of haar ware jakob gevonden heeft, is op de perfecte geliefde gestuit. Die ene ware. Maar waar komt de uitdrukking de ware jakob vinden precies vandaan?

Over de herkomst van ‘de ware jakob vinden’

Zeker is dat de uitdrukking ‘de ware jakob vinden’ afgeleid is uit de Bijbel. Vermoedelijk verwijst hij naar de persoon Jakob, een aartsvader, uit de Bijbel. Jakob wordt in het Bijbelboek Genesis genoemd. Maar het vreemde is dat zijn vrouw Rachel eigenlijk de ‘ware jakob’ was. Jakob zelf moest namelijk veertien jaar geduld hebben voordat hij met haar kon trouwen. Jakob moest voor zijn oom Laban werken, zeven jaar lang, en zou dan met Rachel mogen trouwen. In de huwelijksnacht kwam Jakob er echter achter dat Laban hem om de tuin geleid had: Laban had hem Lea gegeven. Na nogmaals zeven jaar werken mocht Jakob uiteindelijk toch met Rachel het huwelijksbootje in stappen.

De boodschap van ‘de ware jakob vinden’ lijkt dus te zijn dat echte liefde geduld heeft en jarenlang wachten en geduld kan betekenen.

Nog ouder: ‘de ware jozef vinden’

Een nog oudere uitdrukking dan de ware jakob vinden is ‘de ware Jozef vinden’ of ‘de rechte Jozef vinden’. De ware Jozef vinden is ontleend aan een mythisch verhaal over Maria. Dit verhaal, bekend als het ‘Proto-evangelie van Jacobus of als ‘Geboorte van Maria’, bestond al sinds de tweede eeuw (circa 145 na Chr.) en circuleerde vooral in de Middeleeuwen in volksverhalen.

Toen Maria de leeftijd van veertien had bereikt, diende zij – net als alle meisjes in de Joodse traditie – een man uit te kiezen voor het huwelijk. Maria wilde dit niet. Haar vader en moeder hadden God namelijk beloofd dat zij maagd zou blijven. Hierop liet een priester alle mannelijk afstammelingen uit het geslacht van David die nog niet getrouwd waren, in de tempel komen. Ze moesten een dorre tak meenemen. Degene wiens dorre tak in bloei zou raken, zou Maria’s echtgenoot worden. Dit was Jozef. Hij was dan ook ‘de ware Jozef’.

Duitse invloed…

Waarschijnlijk is de Nederlandse uitdrukking over Jakob afkomstig uit het Duits. Daar is van oudsher het gezegde ‘das ist der wahre Jakob’ bekend. Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal zou met de Jakob in de Duitse uitdrukking de apostel Jakobus zijn bedoeld. Volgens de overlevering is deze apostel ter aarde besteld in Santiago de Compostela. Wie op bedevaart ging naar die Spaanse plaats, vond dus zijn of haar ‘ware jakob’.

Recentere verklaringen gaan echter uit van de Jakob die in Genesis wordt genoemd, als persoon naar wie de uitdrukking verwijst.

‘De ware jakob’ als tijdschrift

De ware jakob is ook bekend (of minder bekend) als een Nederlandse humoristische periodiek. Als tijdschrift verscheen De ware Jacob vanaf 3 oktober 1901. In het blad stonden vooral veel satirische stukken, evenals spotprenten en discutabele uitspraken van Nederlandse politici. Het blad bleef verschijnen tot december 1911. Daarna verdween De Ware Jacob enkele jaren van de radar, om van november 1914 tot april 1916 weer te verschijnen.

Lees verder: Bijbelse uitdrukking, spreekwoorden en gezegden
Ook interessant is: Weten waar Abraham de mosterd haalt
Boek: Muggenzifter en zondebokken. Spreekwoorden en gezegden uit de Bijbel

Bronnen ▼