Ongeveer drieduizend zogenaamde kaapbrieven uit de zeventiende en achttiende eeuw, zijn sinds maandag te bekijken en lezen op een speciale website. De brieven werden buitgemaakt tijdens een van de vier oorlogen tussen Groot-Brittannië en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Meer dan honderd vrijwilligers werkten aan de ontcijfering van de brieven.
De handgeschreven brieven werden in 1980 door de Nederlandse historicus S. Braunius gevonden in het archief van de High Court of Admiralty. Het ging om honderden Engelse archiefdozen met daarin tienduizenden Nederlandse brieven en documenten. Op initiatief van de Koninklijke Bibliotheek werd in 2004 het project Sailing Letters gestart. Doel van dit project is om het bestaan van de archiefschat onder de aandacht te brengen voor een groot publiek en deze toegankelijk maken voor onderzoekers. Een deel van de brieven was in het kader van dit project al enige tijd op internet te bekijken.
Vrijwilligers
Dankzij ruim honderd vrijwilligers zijn nu ongeveer drieduizend van de brieven op de website www.gekaaptebrieven.nl te bekijken. Onder begeleiding van een deskundige van het Meertens Instituut schreven de vrijwilligers de moeilijk leesbare handgeschreven brieven sinds december 2011 nauwkeurig over. Nicoline van der Sijs van het Meertens Instituut:
“De meeste vrijwilligers hadden wel enige ervaring opgedaan of een geschiedenis waardoor ze de moeilijk leesbare handschriften konden lezen. Een klein groepje van tien mensen met veel expertise heeft de correctie gedaan: zij hebben enorm veel werk verricht.”
De vrijwilligers werkten met een speciaal ontwikkelde editor waardoor veel mensen tegelijk aan de brieven konden werken. Volgens het Meertens Instituut is deze vorm van ‘crowdsourcing’ voor Nederlandse begrippen nog relatief nieuw.
De documenten zijn onder meer moeilijk leesbaar omdat er veel oude afkortingen in zijn gebruikt. Volgens Nicoline van der Sijs was het mede hierdoor af en toe een heel gepuzzel om uit te vinden wat de briefschrijver precies bedoelde:
“De vrijwilligers hebben enorm hun best gedaan om uit te zoeken waar die verkortingen voor staan. In de transcripties zijn de vertalingen altijd tussen haakjes geplaatst, zodat je kan zien dat het een interpretatie is. Zo wordt DGG vaak gebruikt voor de vaste formule D(ie) G(od) G(eleide), en gebruikt men ‘m.’ voor zowel de oude vochtmaat ‘muts’ als de landmaat ‘morgen’, maar ook voor ‘merk’ en ‘maakt’.”
Kaapvaart
Anders dan ‘gewone piraten’, die er willekeurig op los roofden, vond de Britse kaapvaart plaats onder auspiciën van de Britse overheid. In het kader van de economische oorlogsvoering hadden de kapers het voorzien op de vaak rijk beladen Nederlandse koopvaardijschepen. Die werden geënterd en ingepikt. De bemanning werd vaak vrij fatsoenlijk behandeld. De buit werd doorgaans nauwkeurig geregistreerd en de vaak zeer persoonlijke brieven en andere zeepost, werd bewaard en opgeslagen.
Voor onderzoekers en genealogen bevatten de gekaapte brieven enorm veel waardevolle informatie. De collectie bestaat voor ongeveer de helft uit zakelijke post die in de zeventiende en achttiende eeuw op schepen werd vervoerd naar de Oost en de West. Onderzoekers krijgen hierdoor niet alleen veel informatie over de scheepsbewegingen en handel, maar ook over het dagelijks leven op bijvoorbeeld de suikerplantages in Suriname en de theeplantages in Indonesië. Later dit jaar worden er nog drieduizend kaapbrieven op de website gepubliceerd.
Overzicht van boeken over de maritieme geschiedenis
