Forenzen / forens / forensisme – Betekenis van deze termen

Een forens is iemand die dagelijks heen en weer reist van zijn woonplaats naar een andere plaats waar hij of zij werkt. War komt de term forenzen vandaan? Een definitie.

Betekenis van forenzen/forens

Onder een forens, ook wel pendelaar genoemd (en in het Duits Pendler), wordt het volgende verstaan:

“Een persoon die op werkdagen reist tussen zijn/haar woonplaats en de plaats waar hij/zij werkt.”

Het begrip is afkomstig uit het Latijn en komt van het woord forenses: ‘dat wat tot de markt behoort’. In de Romeinse Tijd werden hier kooplieden mee aangeduid die van buiten de stad, bijvoorbeeld Rome, met hun handelswaar naar het forum of de markt kwamen. Ook patriciërs die een politiek ambt in de stad bekleedden maar daarbuiten woonden, werden wel aangeduid als forenzen. In de Nederlandse taal komt het begrip forens al voor sinds ongeveer het einde van de negentiende eeuw. In de jaren 1890 meldde een woordenboek als betekenis van forenzen:

“…op markten rondtrekkende kooplui, die geen vast verblijf hebben; ook: die in de stad hunne zaken uitoefenen, doch elders wonen.” [De Beer, Woordenschat (1899) p.304]

Het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands (4 dln., 2003-2009) meldt nog het volgende:

“In de jaren 1890 ontstond in Amsterdam veel ophef over een (gemeentelijke) belastingheffing die men wilde opleggen aan de aldaar werkende “buitenwonenden”, zoals dat al eerder gebeurde tegenover bovengenoemde rondtrekkende marktlui die in de stad hun handel verkochten (Woordenschat). Het is dan ook deze betekenis van het woord forens die in het Nederlands alom bekend is geworden.”

Forenzen is ook een werkwoord en betekent heen en weer reizen tussen thuis en je werk, terwijl ook de term forensisme gebruikt wordt om het verschijnsel te benoemen.

Opkomst van forenzen door stoomtreinen en auto’s

Forenzen werd mogelijk door de opkomst van stoomtreinen tijdens de Industriële Revolutie in de negentiende eeuw – de eerste trein in Nederland reed in september 1839 – en zeker nadat de auto een massaproduct werd in de twintigste eeuw.

In Nederland is het fenomeen forenzen vooral opgekomen na de Tweede Wereldoorlog en speciaal vanaf de jaren 1960. Een typische forenzenstad is bijvoorbeeld Almere. Veel inwoners van Almere werken in Amsterdam en omstreken en reizen dagelijks op en neer.

Boek: Waar mijn brood is, is mijn vaderland – Ank Engel

Bronnen ▼