Het veldbed van de kroonprins: Willem II en zijn oorlogsverleden
De Slag bij Waterloo was voor de Prins van Oranje – ‘de held van Waterloo’ – het hoogtepunt van zijn militaire carrière. Behalve schilderijen en prenten over zijn heldendom, zijn er veel gebruiksvoorwerpen bewaard uit zijn jeugdjaren in het leger. Dankzij de verzamelzucht van Willems echtgenote Anna Paulowna bevinden veel van deze objecten zich tot op heden in de collectie van het Koninklijk Huisarchief. Het Rijksmuseum bezit een van Willems militaire veldbedden.
Zij die in de nacht vóór de veldslag onderdak konden vinden, konden zich gelukkig prijzen. Sinds de middag van 17 juni was het hevig aan het onweren en regenen. In dit noodweer moesten de troepen zich door het slijk een weg banen om zich te legeren in de omgeving van Waterloo. ‘s Nachts zat er voor velen niets anders op dan de resterende tijd door te brengen op een intens natte weide. Sommigen gaven er de voorkeur aan al staande te wachten op het ochtendgloren. Toen in de late ochtend van 18 juni het uur van de waarheid was aangebroken, hadden veel militairen te kampen met honger, doorweekte kleren en oververmoeidheid.
Willem keek in latere jaren met weemoed terug op zijn jeugdjaren in het leger. Volgens schoondochter Sophie van Wurtemberg was zijn ‘horloge’ op 19 juni 1815 blijven stilstaan. Op latere leeftijd probeerde hij de schijn van zijn geïdealiseerde oorlogsverleden op te houden. Hij greep terug naar sobere levensomstandigheden uit zijn legercarrière. In een slaapkamer van vierenhalf bij vierenhalf meter sliep hij op een ijzeren veldbed, terwijl hij nauwelijks omzag naar zijn lichamelijke gezondheid. Vandaag de dag is er in de omgeving van Waterloo nog één negentiende-eeuws veldbed te bezichtigen. In een van de gemusealiseerde vertrekken van de hoeve van Caillou, het laatste hoofdkwartier van Napoleon nabij het slagveld, staat het veldbed van de Franse keizer opgesteld.
Na Willems dood nam de koninklijke familie initiatieven om Willems nagedachtenis in ere te houden. De nadruk lag op zijn heldendaden, om weerstand te bieden tegen de geruchten over Willems losbandige leven. Zo kreeg Johannes Bosscha van Willem III de opdracht om een biografie van de voormalige vorst te schrijven. In 1854 werd er ter ere van Willem een standbeeld onthuld in Den Haag. Vooral Anna Paulowna probeerde de herinnering aan haar echtgenoot levendig te houden. Ze richtte de Waterloozaal in Paleis Soestdijk in met schilderijen en memorabilia van Willems krijgsverrichtingen. Het mocht niet baten. Na haar dood in 1865 zou de heldenstatus van Willem langzaam vervagen.
~ Jolien Gijbels
Het veldbed behoort tot de collectie van het Rijksmuseum en is te zien in zaal 0.11 (Speciale Collecties).
- Meer artikelen in deze rubriek
- Boek: Onze slag bij Waterloo – Louis Sloos
