In de geschiedschrijving wordt het begrip Middeleeuwen gebruikt voor het tijdvak tussen de oudheid en de vroegmoderne tijd. Grofweg gaat het dan om de periode tussen 500 en 1500 na Christus, dus circa duizend jaar.
Maar hoe lang duurden de Middeleeuwen precies? Op die vraag valt geen officieel antwoord te geven. Meestal wordt als beginpunt van de Middeleeuwen het jaar 476 gebruikt. In dat jaar werd namelijk de laatste West-Romeinse keizer, Romulus Augustulus, afgezet en daarmee kwam een einde aan het West-Romeinse Rijk. Een absoluut beginpunt voor de Middeleeuwen is echter niet aan te wijzen. Soms wordt bijvoorbeeld ook het jaar 410, waarin de Visigoten Rome plunderden, gehanteerd als beginpunt. En andere historici kiezen weer voor andere scharniermomenten.
Ook over de vraag wanneer de Middeleeuwen precies eindigen is men het niet helemaal eens. Over het algemeen wordt echter de ontdekking van Amerika door Columbus in 1492 aangehouden als hét eindpunt van de Middeleeuwen. Daarmee zouden de Middeleeuwen dus lopen van 476 tot 1492.
Tussenperiode
Het begrip Middeleeuwen is overigens afkomstig van vijftiende-eeuwse Italiaanse humanisten die meenden dat de duizend jaar daarvoor een soort tussenperiode was, een waarin vooral sprake was geweest van verval. De Middeleeuwen zelf worden weer onderverdeeld in drie aparte tijdvakken:
- Vroege Middeleeuwen (tot ca. 950)
- Hoge Middeleeuwen (ca. 950-1270)
- Late Middeleeuwen (ca. 1270-1500)
Middeleeuwen: hoofdletter of niet?
Waar ook nog wel eens over gediscussieerd wordt is de vraag of Middeleeuwen wel of niet met een hoofdletter geschreven moet worden. In het Groene Boekje wordt Middeleeuwen bijvoorbeeld met een kleine letter geschreven, terwijl de Spellingwijzer Onze Taal het woord met een hoofdletter schrijft. De meningen verschillende dus en veel taalkundigen zijn het erover eens dat voor beide keuzes wat valt te zeggen. Van oudsher worden woorden die een vastomlijnde periode in de geschiedenis omschrijven met een hoofdletter geschreven, met uitzondering van woorden die eindigen op -tijd, -tijdperk of -periode. Het is dan dus Gouden Eeuw, bronstijd, Renaissance en: Middeleeuwen.
Ook interessant: Archeologische perioden | Historische tijdvakken
Meer Middeleeuwen op Historiek
Overzicht van boeken over de Middeleeuwen