In 2019 vonden enkele hobby-archeologen met een metaaldetector op een stuwwal in natuurgebied Springendal bij Hezingen (gemeente Tubbergen, Twente) een serie gouden en zilveren munten en sieraden uit de Vroege Middeleeuwen. De complete goudschat is de komende tijd te bewonderen in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden.
Volgens het museum gaat het om een van de belangrijkste vroegmiddeleeuwse vondsten van Nederland. De gouden munten en sieraden uit de zevende eeuw na Chr. zijn gevonden op een plek die door archeologen geïnterpreteerd wordt als een offerplaats op een kruispunt van wegen. Het was een ontmoetingsplek waar groepen mensen uit de omtrek én van verder weg elkaar ontmoetten en kostbaarheden begroeven. Het RMO:
“De plek werpt een nieuw licht op het naast elkaar bestaan van ‘natuurgodsdiensten’ en het christendom in Nederland. Het offeren van schatten op belangrijke plekken in het landschap is een bekend ritueel uit de Vroege Middeleeuwen. Hier is dat uitgevoerd in een periode met christelijk gezag en op de achtergelaten munten zijn Merovingische koningen, muntplaatsen en duidelijke kruisen te zien.”
Een deel van de vondst uit Springendal was eerder te zien in Rijksmuseum Twente. In Leiden zijn nu alle vondsten te zien. Dat gaat allereerst om de gouden munten en sieraden die in 2019 zijn gevonden. Begin dit jaar werden deze objecten aangekocht door het RMO. Ook het deel van de schat dat bij opgravingen in 2020-2021 is gevonden, is de komende tijd in het museum zien. Deze munten zijn eigendom van de provincie Overijssel.
Het RMO over de goudschat van Springendal:
De vondsten uit Springendal zijn van regionaal en nationaal belang en worden tot belangrijkste vroegmiddeleeuwse vondsten van Nederland gerekend. De locatie is in de zevende eeuw na Chr. waarschijnlijk als offerplaats gebruikt, gedurende minimaal honderd jaar. Tijdens de opgraving zijn op een kruispunt van wegen houten palen en een zwerfkei aangetroffen, waar de verschillende begraven schatten omheen en tussen lagen. Uit de Vroege Middeleeuwen kennen we vooral begraafplaatsen met grafgiften en woonplaatsen met afval. De schat van Springendal is geen van beide en stamt bovendien uit een regio waaruit weinig Merovingisch bekend was. Bovendien is van zo’n met detectoren ontdekte goudschat, nu voor het eerst dankzij opgravingen ook de context goed bekend.
Het Springendal is een natuurgebied in eigendom van Staatsbosbeheer, waar zoekers in 2019 met metaaldetectoren gouden munten vonden. Zij meldden deze bij Portable Antiquities of the Netherlands (PAN). Dat gaf aanleiding tot opgravingen door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in 2020-2021. Daarna bleven de ontdekkers het terrein in de gaten houden en werden nog meer munten gevonden. In totaal zijn er ruim honderd gouden munten en fragmenten daarvan gevonden (tremisses) en zes munten van zilver (sceatta’s), naast een handvol sieraden van goud, deels kapotgemaakt, en meer dan zeventig stukjes zilverbeslag, mogelijk van een schaal of helm.
De goudschat van Springendal is van 16 december 2022 tot medio maart 2023 in zijn geheel in Leiden te zien.
