De Nederlandse bureaucratie heeft, in vergelijking met Frankrijk en België, tot een relatief groot aantal gedeporteerde joden geleid. Dat zegt Johannes Houwink ten Cate, hoogleraar Holocaust- en genocidestudies.
Hoewel er in Nederland voor de Tweede Wereldoorlog geen hevig antisemitisme was, werkte het lokale bestuur volgens de hoogleraar goed mee met de bezetter. De transportlijsten van Westerbork naar Sobibor zijn volgens Houwink ten Cate een goed voorbeeld van de Nederlandse bureaucratie:
“Alleen vanuit Nederland werden er namelijk nauwkeurig lijsten bijgehouden van wie er op transport werden gezet. En die lijsten werden weer verwerkt in het bevolkingsregister van de gemeente Hooghalen, waar Westerbork onderdeel van uitmaakt.”
Deze lijsten worden tegenwoordig overigens nog altijd gebruikt. De lijsten spelen een belangrijke rol in de aanklacht zoals de Duitse justitie die tegen de van oorlogsmisdaden verdachte John Demjanjuk heeft geformuleerd. Demjanjuk zou kampbewaarder zijn geweest in Sobibor. Dankzij de lijsten kunnen tijdens de rechtszaak eventueel specifiek namen worden genoemd van mensen die in de tijd dat Demjanjuk kampbewaarder was in Sobibor werden vermoord.
Houwink ten Cate zal zich samen met drie andere UvA-hoogleraren (Abram de Swaan, Selma Leydesdorff en Harmen van der Wilt) bezighouden met de begeleiding van Nederlands-Joodse mede-aanklagers als de 89-jarige Demjanjuk door de VS is uitgeleverd aan Duitsland. Volgens de hoogleraar waren 27 duizend van de 29 duizend slachtoffers over wie de zaak handelt, afkomstig uit Nederland.
Het aantal Nederlandse joden dat het einde van de oorlog niet haalde ligt relatief hoog. In Nederland overleefde ruim 75 procent van de Nederlandse joden het einde van de oorlog niet. Veel meer dan in Brussel (ongeveer twintig procent) waar de burgemeester weigerde mee te werken aan de vervolging. In Antwerpen lag dat cijfer daarentegen een stuk hoger, rond de 60 procent. Volgens Houwink ten Cate omdat het bestuur daar wel samenwerkte met de nationaal-socialisten.
Boek: Jodenvervolging in Nederland, Frankrijk en België, 1940-1945
Vorig jaar oktober stelden de historici Pim Griffioen en Ron Zeller van de Universiteit van Amsterdam (UvA) dat een mildere werkwijze van de bezetter in Nederland had geleid tot meer joodse oorlogsslachtoffers. Lees bericht…
