Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 16 | Signalementen week 18 >>>

Selectie week 17

De dochters van de Winterkoningin
‘De dochters van de Winterkoningin’ van Nancy Goldstone is een geschiedenisverhaal over vier prinsessen in ballingschap. Het sprookjeshuwelijk tussen Elizabeth, de kleindochter van de Schotse koningin Mary Stuart en Frederik van de Palts, de koning van Bohemen, loopt uit op een nachtmerrie als zij na één jaar al verdreven worden. Het kinderrijke gezin gaat in ballingschap in Den Haag bij oom Maurits van Oranje-Nassau, in 2021 precies 400 jaar geleden. De dertien kinderen worden in Leiden opgevoed in de kunsten en wetenschappen.
Fragment: De wrede executie van Maria Stuart
De kern van de Holocaust

Ruim dertig procent van de Nederlandse Holocaustslachtoffers (ca. 33.500) werd vergast in het vernietigingskamp Sobibor. Hierdoor is Sobibor een belangrijk onderdeel van de Nederlandse Holocaust. Kamp Sobibor was een onderdeel van Aktion Reinhardt die op 15 maart 1942 van start is gegaan. Deze Aktion, genoemd naar de hoge SS’er Reinhardt Heydrich, behelsde de bouw en werking van drie kampen (Belzec, Sobibor en Treblinka) die alleen voor de vernietiging van Joden zijn ontworpen, in het bijzonder het vermoorden van de Poolse Joden. Maar er was ook capaciteit voor Joden uit andere landen.
De Lage Landen

In De Lage Landen. Een geschiedenis voor vandaag gidsen Henk te Velde, Judith Pollmann en Marnix Beyen je doorheen zes eeuwen geschiedenis van Nederland en Vlaanderen. Een onmisbaar standaardwerk. Sinds de middeleeuwen heeft het deltagebied aan de Noordzee een gedeelde naam: de Lage Landen. Ze waren het slagveld voor alle grote Europese oorlogen, ze waren al vroeg vermaard om hun bloeiende handelseconomieën, maar een staatkundige eenheid heeft er nooit willen beklijven. In deze nieuwe blik op de rijke politieke geschiedenis van deze gebieden, blijkt dat de politieke culturen van Nederland en België teruggaan op een gedeelde traditie, waarin enerzijds de eigenheid wordt verdedigd en anderzijds moet worden samengewerkt.
Fragment: De wederopbouw van de Lage Landen
Hans Valk

Ellen de Vries pleegde onderzoek naar betrokkenheid van militairen in Nederland en Suriname bij de coup in 1980. Ze baseert zich op interviews met vertrouwelingen uit de kringen van de coupplegers. In 1980 pleegden zestien militairen onder leiding van Desi Bouterse een coup in Suriname. Die coup bepaalde lange tijd het politieke landschap van Suriname. Verhalen dat de Nederlandse kolonel Hans Valk – namens Nederland in Suriname aanwezig om te helpen bij de opbouw van een Surinaams leger – Bouterse souffleerde, keren steeds terug.
Bespreking: Kolonel Valk en de Surinaamse staatsgreep
Cabaratière in de kampen

Tijdens het Derde Rijk liep niet heel de Duitse bevolking blindelings achter de Führer. Er stonden tal van organisaties en mensen in het verzet. Al is die geschiedenis erg onderbelicht. Ook vrouwen kantten zich tegen het naziregime. Isa Vermehren is zo iemand. Als vijftienjarige weigerde ze de Hitlergroet te brengen. Het cabaret waar ze acteerde en musiceerde werd door de nazi’s gesloten. In 1944 werd ze naar Ravensbrück gestuurd. Haar broer was immers overgelopen naar de Geallieerden. Isa werd het slachtoffer van het ‘Sippenhaft’ en werd gevangengenomen in de kampen van Ravensbrück, Buchenwald en Dachau.
Het Armeense lot
Honderd jaar na dato is de Armeense genocide (door het kabinet omschreven als de ‘Armeense kwestie’) nog steeds onderwerp van maatschappelijk en politiek debat. Er is echter weinig bekend over de reactie van het christelijke en neutrale Nederland, ruim een eeuw geleden, op de vervolgingen van de Armeense christenen in het Ottomaanse rijk. Na jarenlang onderzoek in talrijke binnen- en buitenlandse archieven presenteert Dirk Roodzant een indringend beeld. Legio landgenoten – politici, gezanten en consuls, missionarissen, zendelingen, toeristen, schrijvers, kunstenaars en ingenieurs – blijken te hebben bericht over de ‘Armeense gruwelen’.
Het Oude Hollandse Waterlinie Boek

In het beruchte Rampjaar 1672 hielden tientallen kilometers onder water gezet polderland het Franse leger van Zonnekoning Lodewijk XIV buiten de grenzen van Holland. Het 350-jarig jubileum van de Oude Hollandse Waterlinie wordt volgend jaar gevierd in de vestingsteden en plattelandsgemeenten in het voormalige liniegebied. In Het Oude Hollandse Waterlinie Boek wordt in ca. 250 verhalen een beeld geschetst van de bijna anderhalve eeuw waarin de Oude Hollandse Waterlinie dienst deed als grensverdediging van Holland.
Hou-Zee!

Anders dan het na de bevrijding van Nederland graag omarmde geschiedbeeld wil, vormden de leden van de NSB en haar nevenorganisaties zowel voor als tijdens de oorlogsjaren vaker wel dan niet juist de ‘ruggengraat’ van de maatschappij. Evenmin vormden deze NSB’ers een van de rest van de maatschappij strikt afgescheiden ‘foute’ enclave. In brede kringen van ‘arisch’ Nederland en ook bij de zelfbenoemde Joodse elite zoals belichaamd in de Joodsche Raad, zetten na de Duitse inval in 1940 aanpassing en collaboratie de toon en effenden het pad voor de deportatie van honderdduizend Joodse Nederlanders.
Kolonialisme en racisme

De zucht naar expansie buiten het Europese grondgebied is lange tijd voorgesteld als het brengen van beschaving waar die ontbrak. De leer van witte superioriteit tegenover inheemse inferioriteit ging gepaard met mateloze uitbuiting van lokale arbeid. Onder koloniaal bewind kreeg de ideologie die als neoliberalisme bekend staat vrij spel om arbeid aan kapitalisme te onderwerpen in een racistisch gekleurd beleid. Het is een politieke economie die inmiddels ook in de ontwikkelde wereld maatgevend is en de trend tot gelijkheid heeft omgedraaid.
Maxima Zorreguieta

Vanaf het moment dat Máxima Zorreguieta aan de zijde van de Nederlandse kroonprins verschijnt, staat ze in de schijnwerpers. De geschiedenis leert: wie trouwt met een vorst, wacht geen gemakkelijk leven. Wat maakt dat deze Argentijnse floreert aan een oud Europees hof? Koningin Máxima werd vijftig jaar geleden geboren in een land in verval. Argentinië was zijn grootse toekomst misgelopen en vluchtte in nostalgie. De Argentijnse tragedie dringt de familie binnen wanneer haar vader toetreedt tot de militaire regering. Wat in Máxima’s jeugd vanzelfsprekend was, zal diepe sporen trekken in haar latere leven.
Willem die Madoc maakte

Na een storm in het jaar 1196 halen kustvissers een kleuter uit de branding. Die blijkt de enige overlevende van een schipbreuk te zijn. De jongen, vermoedelijk een koningskind, brengt zijn jeugdjaren door in een klooster nabij Brugge. Dat ontvlucht hij om zijn familie terug te vinden. Onder de naam Madoc leidt hij een leven als ridder en vecht duels op leven en dood uit, een leven waarin liefde evengoed een hoofdrol speelt. Jarenlang is hij de rechterhand van de legendarische graaf Hincmar. In Parijs ontpopt hij zich tot agnost, vrijdenker en schrijver. Maar als de Inquisitie actief wordt krijgen de ketterjagers ook Madoc in het vizier.