Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 41 | Signalementen week 43 >>>

Selectie week 42 (2022)

90 minuten oorlog
Bijna honderd jaar geleden organiseerde de FIFA de eerste editie van het WK voetbal, dat gaandeweg uitgroeide tot een van de grootste sportevenementen ter wereld. En overal waar het voetbal kwam, ging de politiek mee. Al in 1934 gebruikte het fascistische regime van Italië het WK voor propaganda, net als de militaire dictatuur van Argentinië in 1978.
Artikel: Een wereldrijk en een wereldkampioenschap
Dinosauriërs
Hoe zagen dinosauriërs er echt uit? Daarover is de afgelopen jaren veel duidelijk geworden. Nieuwe wetenschappelijke technieken maken het mogelijk de huid, de schubben, de veren en de werkelijke kleuren van dino’s en ander oerdieren te reconstrueren. De resultaten vinden we in dit rijk geïllustreerde boek. Dino-onderzoeker Michael J. Benton praat u bij over de nieuwste vondsten, over methoden om de kleuren te achterhalen en over het mogelijke gedrag van deze bijzondere dieren.
De evolutie van de mens
In de afgelopen honderdvijftig jaar sinds Charles Darwin is er veel informatie verzameld over de evolutie van de mens. Fossiele vondsten hebben aangetoond dat verschillende elkaar opvolgende mensensoorten zich uit mensaap- en australopitheekachtige voorouders ontwikkelden, zoals Homo erectus en de neanderthalers. De mens stamt af van apen die in bomen leefden, en zou volgens de heersende savanne-hypothese in de loop van enkele miljoenen jaren tweebenig geworden zijn door de bossen te verlaten en op de Afrikaanse savanne te gaan leven. Auteur Marc Verhaegen heeft als medicus een diepgaande kennis van de menselijke anatomie en fysiologie. Hij gaat gedetailleerd in op de evolutie van ons lichaam, ons brein en van ons sociaal en seksueel gedrag.
De macht der gewoonte. Populisme in de polder
Gewoontes zijn geruststellend. Ze maken het leven voorspelbaar en vertrouwd. Het voorkomt stress als de omstandigheden in je dagelijks leven niet te veel afwijken van de norm. Maar er schuilt ook iets venijnigs achter dat verlangen naar het gewone. Politici spreken graag over de gewone man en mensen die ‘gewoon’ moeten doen of anders wegwezen. De gewoonte wordt dan een keurslijf, een poging een verloren verleden te herstellen, een manier om anderen op kwaadaardige toon de les te lezen.
Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog
Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog geeft een compleet beeld van het landelijke netwerk van luchtwachttorens waarin tussen 1950 en 1968 duizenden vrijwilligers in weer en wind het luchtruim afzochten naar vijandelijke Russische vliegtuigen. Een nationaal netwerk dat een taak vervulde binnen de internationale luchtverdediging van West-Europa.
Artikel: Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog
LEGO
LEGO van biograaf Jens Andersen is het verhaal achter het speelgoed dat we allemaal kennen. Elk jaar krijgen tussen de tachtig en negentig miljoen kinderen een doos LEGO cadeau, en kopen nog eens tien miljoen volwassenen een set voor zichzelf. Maar LEGO is nog véél meer dan een duizelingwekkend aantal plastic blokjes dat op eindeloos veel manieren in elkaar gezet kan worden. Dit is het verhaal van een wereldbedrijf en een Deense familie die al negentig jaar het recht om te spelen verdedigt – voor kinderen én volwassenen.
Fascisme
Het fascisme is diep in onze cultuur en historie geworteld. Miljoenen Europeanen geloofden in de vorige eeuw heilig in het fascisme. Deze nieuwe, revolutionair-utopische ideologie en massabeweging bood haar geestdriftige aanhangers grootse idealen om voor te leven, te sterven en te doden. Het fascisme beloofde een nieuwe samenleving, een nieuwe cultuur en zelfs een nieuwe mens. De geschiedenis van de twintigste eeuw kan onmogelijk begrepen worden zonder de ideologie van het fascisme en de oorsprong ervan te bestuderen.
De eeuw van Juliana
Een rijk geïllustreerd boek over Juliana’s regeerperiode. Haar bijzondere koningsschap in een sterk veranderend Nederland Met bijdragen van onder meer Herman Pleij, Ad van Liempt en Erwin Olaf. Het Nederland zoals we dat vandaag de dag kennen ontstond onder koningin Juliana. Haar regeerperiode (1948-1980) stond in het teken van herstel, verandering en vernieuwing. Van wederopbouw tot nieuwbouwwijken, de onafhankelijkheid van Indonesië en Suriname, de Koude Oorlog, de komst van grote groepen gastarbeiders, de pil en echtscheidingen, krakers en provo’s — een vooruitstrevende tijd onder de leiding van een vooruitstrevende vrouw.
De kampschilder
In ‘Kampschilders’ van Jan Brokken vertelt de geschiedenis van zijn vader Han die in het jappenkamp o.a. Rudolf Bonnet en Willem Hofker ontmoet. De kunsten bloeiden in het midden van de jaren dertig op Bali. Vanuit de hele wereld trokken kunstenaars naar het eiland en raakten geïnspireerd en betoverd door de Balinese cultuur. Onder hen ook de schilders Rudolf Bonnet en Willem en Maria Hofker.
Rebelse genieën
In ‘Rebelse genieën’ vertelt Andrea Wulf niet alleen het verhaal van enkele van de briljantste figuren uit de geschiedenis, maar ook hoe we onszelf als middelpunt zijn gaan beschouwen, over het ontstaan van individuele vrijheden en over de dunne lijn tussen egoïsme en de vrije wil. Wulf beschrijft dat de oorsprong van ideeën zoals individualisme, zelfbeschikking en vrijheid ligt in Jena, een klein Duits universiteitsstadje.
Oranjeprinses op drift
Zelfbewust maakt Wilhelmina van Pruisen in 1767 haar opwachting in de Republiek, als bruid van de onzekere stadhouder Willem V. Na verloop van jaren bemoeit Wilhelmina zich actief met de politiek. Tegenstanders noemen haar Jezabel, aanhangers zien haar als Moeder des Vaderlands. Als patriotten haar tegenhouden nabij Goejanverwellesluis roept Wilhelmina de hulp in van haar broer, de koning van Pruisen.
Bespreking: Vrouw van karakter
De macht van het verleden
Vladimir Poetin houdt van geschiedenis. Zijn vurige redevoeringen zitten er vol mee. Velen verklaren hem voor gek, maar in vaardige handen is het verleden een wapen zonder weerga. Xi Jinping, Recep Tayyip Erdogan en andere ambitieuze leiders weten dat ook en maken er sluw gebruik van. Dat gebeurt wereldwijd. Ook in het Westen. In dit boek legt Ivo van de Wijdeven haarfijn uit hoe politici en potentaten de geschiedenis gebruiken.