Rudi Schrever
Samen met Benito Mussolini was Pietro Badoglio wellicht één van de meest controversiële figuren die het Italiaanse politieke landschap in de twintigste eeuw bepaalde. Een beeldvorming van een man die tot op heden nog steeds de gemoederen blijft beroeren:
Jeugdjaren en begin militaire carrière
De Eerste Wereldoorlog
In mei 1915 verklaarde Italië de oorlog aan de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie. Badoglio wist zich als majoor opnieuw te onderscheiden en werd al snel benoemd tot kolonel. Toen een jaar later Italië ook in oorlog trad met Duitsland, had Pietro Badoglio het al tot generaal geschopt.
In oktober 1917 werd zijn tot dan toe vlekkeloze militaire carrière ontsierd door zijn aandeel in de verpletterende nederlaag die het Italiaanse leger opliep tijdens de Slag bij Caporetto. Critici verweten hem een gebrek aan tactisch inzicht getoond te hebben en hoewel een onderzoekscommissie hem nadien vrijpleitte van die beschuldigingen, bleef het gebeuren een smet op zijn blazoen.
De eerste interbellumjaren
Na de oorlog kon Badoglio zijn politieke aspiraties nauwelijks verhullen en hoewel hij als stafofficier in functie bleef bij de Italiaanse krijgsmacht, wist hij zich te laten verkiezen tot senator. Toen begin jaren twintig de parlementaire democratie in Italië op haar einde liep, deed Badoglio een gooi naar het premierschap. Het waren echter Benito Mussolini (1883-1945) en zijn Zwarthemden die na hun ‘Mars op Rome’ in oktober 1922 de macht grepen. Badoglio werd als ambassadeur naar Brazilië gestuurd maar keerde korte tijd nadien terug naar Italië waar hij zich verzoende met Mussolini die hem in juni 1926 benoemde tot maarschalk.
Eind 1929 kreeg Pietro Badoglio de opdracht om als militaire gouverneur de orde te herstellen in de opstandige provincies Tripolitanië en Cyrenaica (het huidige Libië). Ter plaatse bleek algauw dat er wel wat meer aan de hand was dan enkele lokale rebellerende bedoeïenen. Grote delen van de bevolking waren al enige tijd openlijk in het verzet tegen de Italiaanse overheersing van hun land. Badoglio, uit op een snelle en gemakkelijke overwinning, reageerde met ongezien brutaal geweld op de situatie. Iedereen waarvan hij ook maar vermoedde sympathie te koesteren voor de opstandelingen werd opgepakt en opgesloten in interneringskampen waar de meesten door allerlei ziekten en gebrek aan voedsel de dood vonden. Daarnaast aarzelde hij niet om op grote schaal tentenkampen en dorpen van de rebellen te bestoken met gifgas. Hoewel de internationale gemeenschap al vlug weet kreeg van wat er gaande was, werd niets ondernomen om de bloedige repressie te stoppen.
De Abessijnse campagne
Begin oktober 1935 vielen Italiaanse troepen onder leiding van generaal Emilio De Bono Abessinië, het huidige Ethiopië, binnen. Ondanks hun numeriek overwicht vorderde de opmars slechts moeizaam en werd De Bono al vlug als bevelhebber vervangen door Pietro Badoglio. Net zoals voorheen in Libië maakte hij niets ontziend gebruik van gifgas en de vijfde mei 1936 kon hij aan het hoofd van een militaire colonne triomfantelijk de hoofdstad Addis Abeba binnentrekken. Twee dagen later werd ondanks protesten van de Volkerenbond Abessinië officieel geannexeerd door Italië. Badoglio zelf werd in de adelstand verheven en tot vicekoning van de pas veroverde gebieden aangesteld.
De Tweede Wereldoorlog
Dubbelspel?
Kort nadat in juli 1943 Britse en Amerikaanse troepen op Sicilië waren geland werd Mussolini gearresteerd en door Badoglio, die intussen door koning Victor Emmanuel tot premier was benoemd, gevangen gezet in een hotel te Gran Sasso in het Abruzzi gebergte. Badoglio haastte zich daarna om met grote trom te verkondigen dat hij de strijd zou voortzetten aan de zijde van de Asmogendheden, maar voerde tegelijkertijd in het geheim onderhandelingen met de geallieerden over de capitulatie van Italië. Toen in september de geallieerden ontscheepten op het Italiaanse schiereiland beval Badoglio het leger zich over te geven en verklaarde enkele dagen later de oorlog aan Duitsland. Die plotse ommezwaai zorgde bij grote delen van de bevolking voor onrust en politieke verdeeldheid. Bovendien bleek algauw dat sommige eenheden van het Italiaanse leger trouw waren gebleven aan Mussolini die ondertussen door Duitse parachutisten was ontzet uit zijn gevangenisoord en meevochten met de Duitsers terwijl andere legeronderdelen meestreden met de geallieerden. Badoglio nam het zekere voor het onzekere en vluchtte samen met enkele ministers naar Brindisi in het zuiden van Italië waar de Amerikanen inmiddels een bruggenhoofd hadden gevormd.
Hoe het Badoglio verder verging
Kort na de bevrijding van Rome In juni 1944 moest Pietro Badoglio vanwege van zijn deelname aan het fascistisch regime onder druk van de publieke opinie aftreden als premier. Ontgoocheld trok hij zich uit het openbare leven terug en overleed door de geschiedenis grotendeels vergeten op 1 november 1956 op vijfentachtigjarige leeftijd in zijn geboortedorp.
Een onbeantwoorde vraag
Voor velen blijft Pietro Badoglio nog steeds de patriot die destijds door zijn onderhandelingen met de geallieerden Italië voor een smadelijke nederlaag behoedde. Anderen zien in hem dan weer iemand die uit puur opportunisme meeheulde met Mussolini en zijn fascistisch ideeëngoed. Los van de controverse rond zijn figuur blijft het een open vraag waarom hij na de oorlog voor het gebruik van gifgas in Libië en later in Abessinië nooit enige verantwoording heeft moeten afleggen.
Ook interessant: Italiaanse woorden in het Nederlands (top 30)
