De Statenvertaling of Statenbijbel, een Nederlandse Bijbelvertaling uit 1637 die gebaseerd is op het Grieks en Hebreeuws, de grondtalen van de bijbel.
Door de Synode van Dordrecht (1618-1619) werd besloten dat er een Nederlandse vertaling van de bijbel moest komen. Een vertaling geheel gebaseerd op de grondtalen van de bijbel (Hebreeuws en Grieks). De vertaling was klaar in 1637 en bekostigd en geautoriseerd door de Staten-Generaal. De bijbel kreeg hierdoor de naam Statenvertaling of Statenbijbel. Op het titelblad van de bijbel is te lezen dat de bijbel tot stand is gekomen ‘door last van de Hoogh-Mogende Heeren Staten Generael van de Vereenighde Nederlanden’.
Er was van 1626 tot 1635 gewerkt aan de vertaling en het werk werd op 29 juli 1637 door de Staten-Generaal geautoriseerd. Voor verschijning van de Statenbijbel waren delen van de bijbel al wel in het Diets (voorloper van het Nederlands) vertaald. Een voorbeeld hiervan is de Deux-aes-bijbel. Deze bijbel was echter hoofdzakelijk een vertaling van Luthers vertaling.
Een team van vertalers was belast met het in het Nederlands vertalen van Griekse en Hebreeuwse grondteksten. Willem Baudartius, Gerson Bucerus en Johannes Bogerman hielden zich bezig met het Oude Testament. Het Nieuwe Testament en de apocriefe boeken werden vertaald door Jakobus Rolandus, Herman Faukelius en Petrus Cornelisz. Na het overlijden van enkele vertalers gingen ook Festus Hommius en Antonius Walaeus zich ook bezighouden met het vertalen van het Oude Testament. Verder waren er zeventien revisoren (correctors). Van hen is dichter Jacob Revius de bekendste.
Tussen 1637 en 1657 werden een half miljoen exemplaren van de Statenvertaling gedrukt. Na enige tijd waren de bijbels op vrijwel alle kansels te vinden.
Soms wordt gezegd dat de Statenvertalers het Nederlands hebben geschapen. Dit gaat wellicht wat ver, maar wel vast staat dat de bijbel de eenheid in de Nederlandse taal bevorderde. De vertalers brachten orde aan in de spelling en kozen voor een consequent woordgebruik.
